Toplum sağlığının en önemli göstergelerinden birisi sağlık hizmetlerinin kalitesi ve işlevselliğidir. Geçmiş dönemde yapılan yatırım ve gelişmelerin sağlık sistemindeki etkisi Covid 19 pandemisinde daha açık gözlenebilmiştir. Bu çalışmada G-20 ülkelerinin sağlık sistemi gelişmelerinin Covid 19 performansı değerlendirilmiştir. Dünya Bankası veri tabanında sağlık başlığı altında yer alan 5 gösterge girdi iken Covid 19 bağlantılı ölüm, iyileşen ve test sayıları çıktı olarak kullanılmıştır. Girdi değişkeni olan sağlık göstergeleri için 2000-2018 yılları arasındaki 19 yıllık verilerin ortalama değerleri kullanılmıştır. Uygulamada veri zarflama analizi kullanılarak çıktı yönelimli sabit ve değişken getiri yöntemleri ile ölçek etkinlik skorları ve süper etkinlik değerleri hesaplanmıştır. Analiz sonucunda ölçek etkinlik skorlarına göre Amerika, Arjantin, Brezilya, Çin, Fransa, İngiltere ve Türkiye etkin olarak bulunmuştur.

değerleri de yıllar itibariyle artış durumundadır. Sera gazlarının artması günümüzün en önemli sorunlarından biri olan küresel ısınmanın başlıca sebepleri arasındadır. Çalışmada Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) üye olan 36 ülkesinin Dünya Bankası verilerinde yer alan 15 göstergeye göre 1990-2014 yılları değerleri kullanılarak kümeleme analizi uygulanmıştır. Toplam veri sayısının fazla olmasından dolayı veri madenciliği yöntemleri ve iki aşamalı kümeleme analizi kullanılarak veriler değerlendirilmiştir. Uygulama sırasında ideal küme sayısı dört olarak bulunmuştur. SPSS, MATLAB ve WEKA programları kullanılarak kümeleme sonuçları ayrı ayrı elde edilmiştir. Kümeleme yöntemleri olarak iki aşamalı ve self organizing map (SOM) tipi yapay sinir ağları tercih edilmiştir. Elde edilen kümeleme sonuçları için ülkelerin yinelenen küme değerleri dikkate alarak birleştirme işlemine tabi tutulmuştur. Sonuç olarak kullanılan karbon salınım değerleri yüksekten düşüğe doğru sıralanacak şekilde ülkeler kümelenmiştir. Küme altında bulunan ülkelerin sayıları ise, birinci kümede 1, ikinci kümede 9, üçüncü kümede 10 ülke olmak üzere dördüncü kümede 16 ülke bulunmuştur. Kümeleme sonuçları aynı kümede yer alan ülkelere karbon emisyonu değerlerini düşürmek için uygulanacak programlara yol gösterici olabilir. Ayrıca OECD çatısı altında ilgili kümede yer alan ülkeleri içeren komisyonlar kurulabilir. Son zamanlarda iklim değişiklerinin kendisini fazlasıyla hissettirmesi önlemlerin ve uygulamaların bir an önce hayata geçirilmesini desteklemektedir.

Bu makale, en az iki hakem tarafından incelenmiş ve intihal içermediği teyit edilmiştir. / This article has been reviewed by at least two referees and confirmed to include no plagiarism. http://www.itobiad.com/

No abstract

Energy resources and their use have always been an issue that countries cannot ignore. The study examined the countries of the European region that have the second highest value in terms of energy use. The study data covers 13 pieces of energy data from the World Bank database of countries within the European region between 1990-2017. Fuzzy clustering methods, cluster validity indexes and visualization methods were used in the R programming language. Fuzzy clustering results were obtained in such a way that they are grouped under three main clusters. Clusters are determined to be high, medium and low according to the level of energy use. Germany, France, England, Italy, and Spain are among the countries that consume a lot of energy. Poland, Turkey, and Ukraine are among the countries that consume medium amounts of energy. Other countries are in the cluster of low energy use. The results obtained from the study are expected to contribute to energy policies.