The Temple of Serbian Victories and Temptations: A Contribution to the Visual Theology of the NationOn the map of modern Belgrade, the Temple of Saint Sava is an object with a unique and complex symbolism. Its construction started in the 1930s and is still in progress: so far only the Crypt – the Orthodox church of Saint Prince Lazar – has been completed and richly decorated. This article considers the iconographic representations of Serbian historical figures found there, treating them as an example of the visual theology of the nation – Serbian nation. The aim of the study is to deconstruct self-beliefs about the spiritual condition of the Serbs and the mechanisms of mythologisation of the national past, which determine the perception of the community and its fate. Applying tools taken from semiotics, I analyse and interpret particular categories of iconography, a set of images that creates a socially shared symbolic meaning. Świątynia serbskich zwycięstw i pokus. Przyczynek do wizualnej teologii narodowejNa mapie współczesnego Belgradu Świątynia Świętego Sawy jest obiektem o wyjątkowej i złożonej symbolice. Jej zapoczątkowana w latach 30. XX wieku budowa trwa nadal, ukończona i bogato ozdobiona jest jedynie Krypta – dolna cerkiew pod wezwaniem świętego księcia Lazara. W tekście rozważam problematykę znajdujących się tam przedstawień ikonograficznych postaci znanych z serbskiej historii, traktując ten przekaz jako przykład wizualnej teologii narodu serbskiego. Zastanawiam się, w jaki sposób przestrzeń sakralna może wyrażać (auto)przekonania Serbskiej Cerkwi Prawosławnej o kondycji duchowej Serbów. Celem artykułu jest dekonstrukcja mechanizmów mitologizacji narodowej przeszłości, która to warunkuje postrzeganie własnych losów poprzez wspólnotę. Za pomocą narzędzi zaczerpniętych z semiotyki dokonuję analizy i interpretacji podzielonej na kategorie ikonografii stanowiącej zbiór obrazów, który może generować społecznie uwspólniony sens symboliczny.

W tekście są rozważane aspekty ideologiczne i tożsamościowe pojawienia się pierwszych inicjatyw budowy prawosławnej świątyni pod wezwaniem Świętego Sawy w Belgradzie. W założeniu obiekt ten miał stać się emblematem serbskości rekonstruowanej w zgodzie z serbskimi tradycjami religijno-narodowymi, kształtowanymi w XIX i XX wieku. Zagadnienie to zostało przedstawione w porównaniu z projektem artystycznym Vidovdanski Hram, autorstwa Ivana Meštrovicia, hołdującym idei jedności jugosłowiańskiej.

Its magnificent appearance and the multiple ideological connotations made the Temple of Saint Sava an arena where various public ceremonies are organized – not only those of purely religious nature, but also political and ideological perfor­mances. One of the most important events of this kind was the Vladimir Putin’s visit to Belgrade on January 17, 2019. During the one-day stay in Serbia, the Rus­sian leader met with President Alexander Vučić and his associates. This article is an attempt to analyze the ideological and symbolic message of the political spec­tacle planned with precision and great care for legibility, and thus taking the form of a performative implementation of the existing ideas ruling the way in which a political event (surrounded by a religious-like aura) should present itself.