Yerler, fiziksel olduğu kadar sembolik, işlevsel, duygusal, davranışsal, kültürel ve sosyal nitelikleri içeren anlamlı mekânlardır. Kentsel mekânlar fiziksel anlamda pek çok bağlantıya sahip ve sınırlandırılmış bir boşluk olarak tanımlanırken, kültürel ve bölgesel içeriklerle donandığında yer halini almaktadır. Bu süreçte, yerlerin başarılı ve yaşanabilir olması, buna bağlı olarak insanların yere ait hissedebilmesi için kentsel mekânların temel nitelikleri taşıması gereklidir. Diğer yönden, hızlı kentleşme ve küreselleşme sürecine bağlı olarak kalitesiz yerlerin oluşması kentlerin yapısal kimliğini değiştirmektedir. Bu açıdan, kentsel tasarım ve planlama süreçlerinde, yerin öneminin ele alınması ve yerin niteliklerinin sürdürülebilmesi için kentsel tasarım rehberleri önemli sistematik araçlardır. Bu çalışmanın amacı, kentsel tasarım rehberlerinin yer ile ilişkisini, dünyada ve ülkemizde hazırlanan örnekler üzerinden tartışmak ve yer için hangi tasarım bileşenlerinin önemli olduğunu tespit etmektir. Çalışma kapsamında, öncelikle yer ve kentsel tasarım rehberi kavramları tanımlanmış, daha sonra kentsel tasarım rehberlerinin yaklaşım farklılıkları seçilen örnekler üzerinden irdelenmiştir. Sonuç olarak, her ülkenin farklı uygulama ve planlama politikalarına sahip olduğu ve yerlerin yaratılmasında, biçimsel çeşitlilik, erişilebilirlik, ekolojik sağlamlık, geçirgenlik, bağlam, kimlik, imaj, güvenlik, psikolojik konfor, deneyim, işlevsel çeşitlilik ve esneklik gibi tasarım bileşenlerinin ön plana çıktığı tespit edilmiştir.

Mekân, mimarlık disiplininin bilgi ve üretim alanı olarak tanımlanmakta ve insan ile etkileşimi sonucu yer haline dönüşmektedir. Mekân fiziksel boyut üzerinden tanımlanırken, yer zihinsel ve eylemsel pratikleri de kapsamaktadır. Yer kavramı, barındırdığı anlamlar, kimlik ve kültür açısından zengin ve bağlama uygun bir yaklaşımı tariflemektedir. Diğer yönden, günümüzde küresel pazara girmek amacıyla odak noktası haline getirilmek istenen yerler, yer kaybı ile karşı karşıya kalmakta, kurgusal bir bağlam üzerine oturtulmak istenen veya tarihe öykünen alanlara dönüşmektedir. Çalışmanın amacı, mekân ve yer kavramlarının anlamsal ve bağlamsal açıdan incelemek, mekânın yere dönüşme sürecini tartışmak ve yer’in kurulamadığı alanlarda yer kayıplarının nasıl meydana geldiğini, bu kayıplara nelerin sebep olduğunu vurgulamaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan betimsel analiz yöntemi kullanılarak literatür araştırması yapılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, irdelenen mekân-yer kavramları arasındaki farklar ortaya çıkarılmış, mimarlık disiplininde yer’i oluşturmak için teori ve pratik arasındaki dengenin kurulması gerektiği belirlenmiştir. Yer’in kurulamadığı alanlarda yer kaybının ortaya çıktığı, buna bağlı olarak kimliğin, anlamın ve zamanın göz ardı edildiği görülmüştür. Yer ile kurulan bu problemli ilişkinin çözümüne yönelik birtakım öneriler getirilmiştir.