Przedstawiono główne tendencje rozwojowe w obszarze kształ-towania ubytkowego materiałów trudnoskrawalnych. Omówio-no technologie o szczególnym znaczeniu dla przemysłu lotniczego. Wskazano główne kierunki rozwojowe. SŁOWA KLUCZOWE: obróbka skrawaniem, obróbka hybrydowa, wspomaganie obróbki skrawaniem Main developments and trends in the area of machining technologies are presented. Discussion on technologies of particular importance for aerospace industries was conducted. Main directions of further researches were identified. KEYWORDS: machining, hybrid machining, machining assting proceses Materiałami stosowanymi w przemyśle lotniczym do wytwarzania poszczególnych elementów silników pracujących w wysokich temperaturach są często tzw. stopy żaroodpor-ne HRSA (Heat Resistant Super Alloy) na osnowie niklu. Najczęściej zastosowanie znajdują: Inconel 718, Inconel 625, Inconel X-750, a także Waspaloy, ponieważ umoż-liwiają to właściwości tych materiałów, czyli duża twardość i duża wytrzymałość w wysokiej temperaturze [4,11]. Niestety, inne właściwości tychże stopów: skłonność do reakcji z narzędziem, skłonność do umacniania się oraz mała przewodność cieplna sprawiają, że stopy te są bardzo trudno skrawalne. Poprawy warunków obróbki trudnoskrawalnych materiałów upatruje się w tzw. procesach hybrydowych. Procesy hybrydowe mają na celu zastosowanie kombinacji procesów w celu uzyskania większej skuteczności i wydajności. Głównym celem hybrydowego wytwarzania jest uzyskanie efektu "1+1=3", co oznacza, że osiągnięty rezultat przewyższa ponad dwukrotnie poszczególne procesy zastosowane osobno [14]. Schuh pojęcie "hybrydowy" interpretuje na kilka sposobów:• połączenie różnych źródeł energii, które działają w tym samym czasie (np. laserowe wspomaganie toczenia), • maszyny hybrydowe, które łączą różne procesy w obrębie jednej obrabiarki (np. centra tokarsko-frezarskie), • produkty posiadające strukturę hybrydową, tzn. łączące różne typy materiałów (np. kompozyty metalowo-ceramiczne).Na rys. 1 przedstawiono klasyfikację procesów hybrydowych wg Lauwersa [8].Rajurkar [12] określa obróbkę hybrydową, jako kombinację dwóch lub większej liczby procesów w celu usunięcia materiału. Połączenie procesów pozwala zwiększyć korzyści i jednocześnie zminimalizować wady poszczególnych technik obróbkowych. Kozak [7] podaje, że wydajność procesów hybrydowych powinna być znacząco różna od procesów składowych w sytuacji, gdy są wykonywane oddzielnie. Wg niego procesy hybrydowe można podzielić na dwie zasadnicze kategorie: procesy, w których wszystkie zastosowane procesy składowe są bezpośrednio zaangażowane w usuwanie materiału oraz, w których tylko jeden z procesów odpowiada bezpośrednio za usunięcie materiału, natomiast drugi proces pomaga w usuwaniu materiału poprzez zmianę warunków obróbki.
Skrawanie wspomagane wibracjami (ultradźwiękami)Wspomaganie skrawania wibracjami wykorzystywane jest podczas toczenia [3], frezowania [9] i wiercenia [10]. W przypadku procesu toczenia, wibracje mogą być zastosowane w jednym kierunku lub w dwóch kierunkach, ...
