Osmanlı Devleti, Anadolu'da yaşam süren birçok konargöçer topluluğu mukataa sistemi çerçevesinde değerlendirmiştir. Anadolu'nun gerek toplumsal gerekse iktisadî yapısı bakımından önemli konar göçer topluluklarından olan Rişvan ve Çakallı aşiretleri de diğer konar göçer topluluklar gibi mukataa sistemi içerisinde yer almış; iltizam ve malikane sistemiyle tasarruf edilmiştir. Rişvan ve Çakallı aşiretlerine bağlı konargöçer bazı cemaatlerle yerli Rişvan mensuplarına ait bazı vergiler bu mukataayı oluşturmuştur. Rişvan ve Çakallı Mukataası'nın tasarrufu 17. yüzyılın sonlarına kadar emaneten ve iltizamen tasarruf edilmişken malikane sisteminin ihdas edilmesiyle birlikte malikane olarak tasarruf edilmeye başlanmıştır. Mukataa gelirleri çeşitli kale ve mühimmat harcamalarına, hanedanın kadın üyelerine ve bazı önemli devlet adamlarına tahsis edilmiştir. Gelirlerin tahsiliyse voyvodalar tarafından gerçekleştirilmiş olup, voyvodalar, çoğunlukla, aşiret içerisinden veya yerel güçlü aile mensuplarından seçilmiştir. Verginin tahsili konusundaysa tüm vergi birimlerinde yaşanan sorunlar bu mukataa özelinde de benzer şekillerde yaşanmıştır. Bu çalışmayla Rişvan ve Çakallı Mukataası'nın tasarruf şekilleri, mukataa reayasından tahsil edilen vergiler, vergi tahsilinde yaşanan sıkıntılar, mukataaya yapılan müdahaleler, müdahalelere karşı alınan tedbirler, mukataanın yönetimi gibi konuların tespiti amaçlanmıştır.
Limanların askeri amaçlı kullanımları zaman içinde deniz üssü tabirini ortaya çıkarmıştır. Nitekim askeri deniz üsleri genel anlamda gemilerin imal, bakım, onarım ve barınma ihtiyacını karşılayan, uzak bölgelere etkili harekât yapıl-masını sağlayan ve donanmanın gerek asker gerekse lojistik ihtiyaçlarına cevap verebilen yerler olarak değerlendirile-bilir. Bu noktada Sinop limanı, coğrafi ve stratejik olarak son derece elverişli özelliklere sahip olması itibariyle Ka-radeniz’in en iyi deniz üsleri arasında yer almaktadır. Osmanlı Devleti zamanında Sinop’un askeri bir deniz üssü olarak en faal kullanıldığı dönem şüphesiz XVIII. yüzyıldır. Zira bu dönemde Osmanlı Devleti’ni sınırlarının ötesinde en çok uğraştıran sorunların başında Rusya ile girişilen mücadeleler gelmektedir. Sinop’un başta Kırım olmak üzere ülkenin kuzeyine yakınlığı sebebiyle Anadolu’dan gelen asker, mühimmat ve zahire naklinin Sinop'tan deniz yolu ile yapılması ve Osmanlı donanmasının her türlü ihtiyacını karşılayacak kapasitede olması burayı Osmanlı-Rus savaşlarında ön plana çıkarmıştır. Neticede Sinop, XVIII. yüzyılda gerek stratejik konumu ve bünyesinde barındırdığı doğal korunaklı limanları gerekse tersanesi ile Osmanlı Devleti için önemli bir askeri deniz üssü konumunda olmuştur denilebilir.
scite is a Brooklyn-based organization that helps researchers better discover and understand research articles through Smart Citations–citations that display the context of the citation and describe whether the article provides supporting or contrasting evidence. scite is used by students and researchers from around the world and is funded in part by the National Science Foundation and the National Institute on Drug Abuse of the National Institutes of Health.
customersupport@researchsolutions.com
10624 S. Eastern Ave., Ste. A-614
Henderson, NV 89052, USA
This site is protected by reCAPTCHA and the Google Privacy Policy and Terms of Service apply.
Copyright © 2025 scite LLC. All rights reserved.
Made with 💙 for researchers
Part of the Research Solutions Family.