This article presents the results of a study on soil cover damage caused by uncontrolled tourism in the Kazakhstan Altai and Mongolian Altai ranges. According to the expedition and laboratory work, it was determined that the soil cover of 182,7 km long territory in the Mongolian Altay range was damaged due to the ruts of vehicles and the trampling of tourists. More than 56,9% of these measured areas were completely destroyed, and 35,4% became rocky or desert. In the Altai ridge of Kazakhstan, the soil cover was damaged due to the formation of branch roads on an area of 705,7 ha, which was 55,3 km long. Approximately 84,4% of the total recorded area is moderately damaged and the growth of plants and grasses has decreased. During the determination of soil contamination with heavy metals, a total of 40 samples were taken from 8 coordinates and analyzed. The amount of lead and nickel in the soil has increased by 2-4 times due to the influence of tourism in both the Mongolian Altai Range and the Kazakh Altai Range. Cadmium element was not found at all. The content of other heavy metals such as chromium, copper, and zinc is slightly increased and accumulated at the bottom of the road. In both Kazakhstan and Mongolia, it was determined that the soil is polluted with heavy metals only by tourists' cars, as there is no mining, metallurgical plants, or resorts within 300 km.

Бұл жұмыста «Көкшетау» ұлттық табиғи саябағы аумағында орналасқанЗерендi көлi микробалдырларының түрлiк құрамы зерттелiнiп, көл суына индикатор-сапробтымикробалдырлар көмегiмен экологиялық баға берiлдi. Зерттеулер 2015-2018 жылдарыжүргiзiлдi. Зерендi көлiнiң альгофлорасын зерттеу нәтижесiнде 107 түрдi құрайтынмикробалдырлар анықталды. Зерендi көлiнiң сапробтылық индексiнiң мәнi 2,01-ге теңболуы көл суының β –мезосапробты зонаға жататындығын дәлелдейдi. Зерендi көлiндемикробалдырлардың қарқынды өсуi жаз мезгiлiнде байқалады. Жазда жасыл және көкжасыл балдырлар, ал күз бен көктемде диатомды балдырлар доминанттық көрсететiндiгiанықталды.

No abstract