Abstract

From 2011 to 2019, the research team of the Mongolian-Japanese joint project “History of Ancient Мongolian’ Production” project, which worked in the Zuun Baidlag River, Mungunmorit soum, Tuv province. In 2016, the survey team were found some Xiongnu sherds belonging spread over an area of 0.229 hectares from close the that furnace of the clay production. Next (2017) year they’re did a small test excavation and found good footprint of ancient people semi-ground dwelling. In 2018, an 8x8 m area (64 m2) was excavated and a rectangular semi-ground dwelling was discovered without any furnace and heating systems. The most common material in the cultural layer is fragment of potteries and roof tiles. In total, the found has more than 500 fragments, but we collected had just inside in dwelling 100 fragments. The paleozoological remains collection: dog (1), sheep and goat (19 pcs), horse (1) and big faunal (cattle and horse) bones (3 pcs). The C14 analysis of the samples found in that dwelling dated as late 1st century BC to 1st century AD. Зүүн Байдлагийн гол дахь Хүннүгийн сууц Товчлол. 2011-2019 онуудад Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын Зүүн Байдлаг голд ажилласан Монгол-Японы хамтарсан “Эртний монголчуудын үйлдвэрлэлийн түүх” төслийн хайгуул судалгааны багийнхан 2016 онд Зүүн Байдлаг голын дунд бие гол гатлах гармын хойд эрэгт байх шавар эдлэл шатаах зуухнаас баруун хойш 300 м зайтай газраас хүннүчүүдийн түүхэнд хамаарах боломжтой ахуй хэрэглээний ваарын хагархай барагцаагаар 0.229 га талбайд тархсан байсныг илрүүлсэн. Тухайн газарт 2017 онд бага хэмжээний сорилын малтлага хийн зүүн урагш чиглэлтэй тэгш өнцөгт хэлбэртэй нүхний толбо илэрснийг 2018 онд 8х8 м хэмжээтэй талбайд малтлага хийн тэгш өнцөгт хэлбэртэй хагас газар сууцыг илрүүлсэн билээ. Тус малтлагаар нийт 500 гаруй шавар эдлэл илрүүлсэн ч бид 100 гаруйг нь цуглуулсан. Мөн малтлагаар цөөн тооны малын яс илэрснээс сууцны шалны төвшнөөс илэрсэн нэгийг дээжинд сонгон радио карбоны задлан шинжилгээгээр он цаг тогтооход НТӨ I зууны төгсгөл НТ I зууны эхэн хэмээн гарсан нь тухайн бүс нутаг байх бусад хүннүгийн археологийн дурсгалуудтай нэгэн үед таарч байгаад нь бид энэхүү сууцыг үйлдвэрлэгч нарийн оромж болов уу гэсэн таамгийг дэвшүүлээд байна. Түлхүүр үгс: Төв аймаг, Зүүн Байдлагийн гол, хайгуул, хүннү, ваарны хагархай, хагас газар сууц

In the past, researchers has raise their opinions on the fact that the names of archaeological sites in our country are somewhat inadequate, but most of them looked at it superficially from one sided point of view. While it focused more on renaming and changing the name of the archaeological sites, in this time it is not about changing the name of any monument, but it will talk about a slightly different angle of distortion. Specifically, we talked about the distortions that rarely occur in neighboring, regional and even global archaeological monuments, especially in the names of all archaeological sites of the Bronze Age and Early Iron Age in Eastern Mongolia. The names of cultures and monuments recorded in the neighborhood and region are used as transliterations in the historical records of other countries, while the names of some monuments in our country are still translated and used in foreign archaeological records. One type of site has been used in the country due to its external features, while another monument is still recorded in the annals of our country as well as other foreign countries in 3-4 different translations. I see this as a deviation, and I put forward my proposal after observing that there is a possibility to get out of this problem very simply. Археологийн дурсгалын нэрийн гажуудал: Дорнод Монголын хүрэл ба түрүү төмрийн үеийн археологийн дурсгалын жишээн дээр Товчлол. Манай орны археологийн дурсгалуудын нэрс зарим талаараа учир дутагдалтай байгаа талаар өмнө нь судлаачид чамгүй олон удаа хөндөн өөрсдийн саналаа дэвшүүлж байсан ч дийлэнх нь нэг талын өнцгөөс өнгөц харж байсан. Энэ нь дурсгалын нэрийг солих, өөрчлөх тал дээр анхаарч байсан бол энэ удаад бид аливаа дурсгалын нэрийг өөрчлөх тухай биш арай өөр өнцгийн гажуудлын талаар өгүүлэх болно. Тодруулбал, хөрш зэргэлдээ, бүс нутгийн хийгээд бүүр цаашлаад дэлхийн археологийн дурсгалд ховорхон тохиолддог гажуудал манай орны ялангуяа дорнод Монголын хүрэл ба түрүү төмрийн үеийн чулуун байгууламжит бүх археологийн дурсгалын нэрсэнд тохиолдоод байна. Хөрш зэргэлдээ болон бүс нутгийн хэмжээнд бүртгэгдээд байгаа түүхийн олон үеийн дурсгалын нэрс анх өгөгдсөн магадгүй сүүлд шинэчлэгдсэн нэрс ямар нэгэн өөр гадаадын түүх бичлэгт үндсэн дуудлагаараа галиглагдан ашиглагддаг бол манай орны зарим дурсгалын нэр гадаад оронд орчуулагдан ашиглагдсаар байна. Нэг төрлийн дурсгал өөрийн гадаад хэлбэрийн онцлогоороо орон орны түүх бичлэгт тогтсон орчуулгаар хэвшсэн бол өөр нэг дурсгал 3-4 өөр орчуулгаар манай орны төдийгүй бусад гадаад орны түүх бичлэгт бичигдсээр байна. Үүнийг бид гажуудал хэмээн харж байгаа ба маш энгийнээр энэхүү асуудлаас гарах боломж байгааг ажиглан өөрийн саналаа дэвшүүллээ. Мөн цаашид археологийн шинээр илэрсэн дурсгалд нэр өгөх анхан шатны онол, загварын саналыг тусгалаа. Үүнд, Монгол орны нутгаас илрээд буй археологийн дурсгалын нэрийг нэгдүгээрт, гадаад хэлэнд орчуулахгүй байх, хоёрдугаарт, орон нутгийн судлаачид маань оноосон нэрийн дүрмийг баримтлах, цаашдаа шинээр илрүүлсэн дурсгал эсвэл шинэ соёлд тухайн дурсгалын гадаад хэлбэр онцлогт тохирсон нэр бус харин дурсгалыг анх илрүүлсэн малтсан газрын орны нэрийг өгөх тэр дундаа уламжлалт орон нутгийн нэрийг ашиглах нь оновчтой болов уу гэсэн Түлхүүр үг: Хүрэл ба түрүү төмрийн үе, дорнод Монгол, Дөрвөлжин булш, Шоргоолжин булш, Улаан зуух хэлбэрийн дурсгал, Тэвшийн соёл, хөрвүүлэг

No abstract