No abstract

UvodKroz istoriju slobodno vrijeme je imalo različitu ulogu i značenje. Nekada nije bilo podjele i razlikovanja radnog i slobodnog vremena, zatim je slobodno vrijeme pripadalo samo povlaštenim društvenim slojevima da bi u industrijsko doba počela velika borba za skraćenjem radnog vremena i povećanjem slobodnog vremena. Danas ponovo dolazi do prevlasti radnog nad 1 Profesor na FPN u Banjoj Luci, studijski program sociologija, sijakovici@gmail.com 2 Master studije na FPN u Banjoj Luci, studijski program sociologija, miraceko@gmail.com 3 Master studije na FPN u Banjoj Luci, studijski program sociologije, vanjanisic@gmail.com 50 Sociološki diskurs, godina 5, broj 9 / oktobar 2015. 49-69 slobodnim vremenom i tako slobodno vrijeme zauzima posebno važno mjesto u životu svakog čovjeka i posebno područje u sociološkim istraživanjima. Slobodno vrijeme mladih je veoma važno i zaslužuje posebnu pažnju istraživača, naučnika i društvenih institucija. Važno je saznati na koji način mladi koriste svoje slobodno vrijeme, odnosno, da li ga koriste što kvalitetnije, kreativnije i raznovrsnije?Martin Holt 4 pominje slobodno vrijeme kao prostor za ekspresiju autentičnog ja svakog čovjeka. U svom istraživanju, on navodi kako mladi iznose da je slobodno vrijeme, posebno ono vrijeme provedeno s prijateljima i na mjestima poput kafića ili kuće, prostor gdje mogu biti zaista ono što jesu. Slobodno vrijeme je onaj prostor gdje ne postoje barijere kao u radnom, obrazovnom, društvenom ili porodičnom miljeu. To je prostor gdje se mladi mogu opustiti i izraziti svoj pravi identitet.Posmatranjem svakodnevnog stanja i na osnovu nekih preliminarnih istraživanja u Republici Srpskoj, može se uočiti da mladi većinu svog slobodnog vremena provode na društvenim mrežama, surfajući internetom i u kafićima.Prije same evaluacije empirijski prikupljenih podataka, potrebno je, u jednom kraćem obliku, pomenuti nekoliko opših stavova o tome ko su mladi, šta podrazumijeva pojam slobodno vrijeme, uključujući i ono što se odnosi na populaciju mladih u našem društvu.Pojam mladih ljudi u različitim zemljama ima različito određenje i značenje u zavisnosti od činilaca kao što su: vrijednosno-kulturna opredjeljenja, socio-ekonomski uslovi života, obrazovne karakteristike, politička opredjeljenja i slično. Ono što univerzalno važi za mlade jeste da su tranzicijska kategorija (društvena grupa) na prelazu između djetinjstva i punog zrelog doba, "kada se moraju savladati kompleksnosti uzajamnog odnosa ličnih i socio-ekonomskih promjena u cilju da se savlada prelaz od zavisnosti ka nezavisnosti, preuzimanje efikasne kontrole nad svojim životom kao i preuzimanje društvene uloge i određenog društvenog angažmana". 5 Slobodno vrijeme je predmet interesa većine naučnih disciplina kojima je u središtu interesa čovjek. Dok je u prošlosti ono bilo predmetom borbe između društvenih klasa kao jedno od ljudskih prava, u sadašnjosti, a posebno u budućnosti, slobodno vrijeme postaje segment vremena koje se svakim danom širi. Kao takvo istovremeno donosi prednosti ali i prijetnj...

Abstract

No abstract

Apstrakt Ovaj rad analizira ulogu i značaj motivacije u privatnim preduzećima i drugim poslovnim subjektima u Bosni i Hercegovini. Rad se zasniva na istraživanju koje je provedeno pomoću upitnika u preduzećima u najvećim gradovima BiH. Analiza rezultata prikupljenih upitnikom na uzorku od 1239 ispitanika, pokazuje da su zaposleni svesni značaja i uloge motivacije, da shvataju da ona utiče na zadovoljstvo na poslu, da gradi dobre međuljudseke odnose, da podstiče lojalnost kompanijama i poslovnim subjektima i da očekuju da menadžeri i lideri stalno unapređuju oblike i načine motivacije zaposlenih.Ključne reči: motivacija, organizaciono ponašanje, lojalnost kompaniji, međuljud-ski odnosi, demotivisanost, motivatori i tipovi motivacije. UvodČovekov rad, ponašanje i svaka druga aktivnost, značajno su uslovljeni stepenom njegove motivacije, bez obzira da li je poreklo motiva unutrašnje (impuls unutar čoveka, pojedinca) ili spoljašnje (podsticaj od strane spoljaš-njih uticaja). Savremena preduzeća i drugi poslovni subjekti posvećuju veliku pažnju unapređenju oblika, načina, tehnika i instrumenata motivacije zaposlenih. Nauka i iskustvo su pokazali da zaposleni koji su dobro motivisani pokazuju više želje, htenja, kreativnosti, inovativnosti, veću lojalnost kompaniji i povećano zadovoljstvo u radu. Dobra motivacija zaposlenih stvara dobru poslovnu klimu, jača međuljudske odnose i gradi dobro i održivo organiza-56 Sociološki diskurs, godina 5, broj 10 / decembar 2015. 55-79 ciono ponašanje. Brojna istraživanja u razvijenim društvima i velikim kompanijama pokazuju da motivacija predstavlja ključnu komponenetu organizacionog ponašanja, a da je organizaciono ponašanje glavni stub dinamike poslovanja, dobrog upravljanja preduzećem i uspešnih i brzih organizacionih promena i prilagođavanja novim uslovima poslovanja i tržišnim zahtevima. Istraživanje uloge i značaja motivacije zaposlenih posebno je interesantno i važno u preduzećima zemalja koje se nalaze u tranzicionom periodu od jednog društvenog sistema ka drugom. Karakterističan i dobar primer za takvo istraživanje predstavljaju preduzeća u Bosni i Hercegovini. Mi ćemo se u ovom radu fokusirati na privatna preduzeća u BiH i analizirati stanje i karakteristike motivacije i njen uticaj na organizaciono ponašanje zaposlenih koji nisu na poziciji menadžera i lidera. Opredelili smo se da posmatramo motivaciju isključivo u privatnim preduzećima jer su ona nastajala na tri specifična načina: prvo, privatizacijom bivših društvenih i državnih preduzeća; drugo, osnivanjem preduzeća od strane građana BiH kao green field investicije i treće, privatna preduzeća koja su osnovala strana lica ili kompanije, kupovinom bivših državnih (društvenih) preduzeća ili green field investicije. Preduzeća nastala kroz ova tri oblika imaju svoje specifičnosti u pogledu organizacije rada, načina rukovođenja, položaja zaposlenih, odnosa prema okruženju, vizije, misije i konačnih namera njihovih osnivača. Zbog toga smatramo da je važno istražiti percepciju uloge i značaja motivacije zaposlenih u tim ...