Prezentowany artykuł zawiera porady dla kogoś, kto chciałby przygotować monografię lub krytyczną edycję Niedokończonego poematu. Przedstawię w nim tradycję badawczą, kwestię związków z gnozą, relację (a raczej kolizję) fabularno-problemową, jaka zachodzi między Nie-Boską komedią i wskazanym utworem, problematykę nihilizmu oraz pierwiastek antyżydowski i aluzyjną obecności Adama Mickiewicza w interesującym nas tekście. Niedokończony poemat jest dla sympatyka literatury romantycznej utworem kłopotliwym z wielu powodów. Paweł Hertz widział w nim "imponujące zwaliska" wielkiego projektu 1 , mnie wydaje się jednak, że jest to bardziej rejestr aktualnych (w latach czterdziestych) obsesji ongiś świetnie zapowiadającego się pisarza i zapewne dobrze się stało, że dzieła tego nie ukończył. Wprawdzie niektórzy przyjaciele poety, w tym tak trzeźwi w ocenach różnych zdarzeń literackich pisarze, jak Konstanty Gaszyński 2 i Andrzej Edward Koźmian 3 , byli skłonni utwór ten stawiać ponad Nie-Boską, także Cyprian Norwid docenił jego wartość 4 , to jednak w romantycznej tradycji badawczej zajął on miejsce peryferyjne. Tekst nie cieszył się zainteresowaniem badaczy w XX wieku iprawdę mówiąc-ten stan rzeczy dziwić nie powinien. Wiele uwagi poświęcił mu w klasycznej monografii z 1912 roku Juliusz Kleiner 5 , zapisał w niej dużo wnikliwych ocen i spostrzeżeń, ale nie sugerował, że fakt niedokończenia utworu stanowi jakąkolwiek szkodę dla polskiej kultury. Zbigniew Sudolski rozbiór utworu zamknął tezą, że dzieło to, mające "w założeniach poety być summą jego ideowych i artystycznych aspiracji, jest też jego ostatnią wielką klęską jako twórcy" 6. Najobszerniejsza interpretacja tego utworu wyszła spod pióra Janusza Ruszkowskiego i jest to studium, moim zdaniem, na ten temat najważniejsze, co nie oznacza, że wyczerpujące. Ruszkowski trafnie wydobył sensy wynikające z usytuowania fabuły w Wenecji i z talentem (choć nie bez istotnych pominięć problemowych) opisał mechanizm posługiwania się przez Krasińskiego optyką apokaliptyczną, wreszcie zwrócił uwagę na

No abstract

This is an open access title distributed under the terms of the CC-BY-NC-ND 4.0 License, which permits any non-commercial use, distribution, and reproduction in any medium, provided no alterations are made and the original author(s) and source are credited.Further information and the complete license text can be found at https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/The terms of the CC license apply only to the original material. The use of material from other sources (indicated by a reference) such as diagrams, illustrations, photos and text samples may require further permission from the respective copyright holder.

No abstract

This is an open access chapter distributed under the terms of the CC BY-NC-ND 4.0 license.