Niedożywienie jest jednym z głównych klinicznych problemów u chorych na nowotwory oraz inne choroby przewlekłe. Zgodnie z definicją European So ciety for Clinical Nutrition and Metabolism (ESPEN) niedożywienie to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, prowadzący do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i psychicznej funkcji organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej [1]. Skutkiem krańcowego niedożywienia organizmu jest wyniszczenie, które objawia się znacznym spadkiem ciężaru ciała w wyniku utraty podskórnej tkanki tłuszczowej oraz zmniejszenia masy mięśni. Główną różnicą pomiędzy wyniszczeniem z przyczyn nowotworowych a wyniszczeniem z innych przyczyn jest brak poprawy po intensyfikacji odży-wiania [2]. Pacjenci objęci opieką paliatywną stanowią szczególną grupę chorych, u których rozpoczęcie i prowadzenie interwencji żywieniowej powinno prowadzić do poprawy jakości życia przy jednoczesnym uwzględnieniu możliwych powikłań i skutków ubocznych. DEFINICJE Anoreksja definiowana jest jako utrata chęci do jedzenia. Niedożywienie, według definicji zaproponowanej przez ESPEN, to stan wynikający z braku wchłaniania lub braku spożywania substancji żywieniowych, prowadzący do zmiany składu ciała, upośledzenia fizycznej i mentalnej funkcji organizmu oraz wpływający niekorzystnie na wynik leczenia choroby podstawowej [3].

Radioterapia jest jedną z podstawowych metod leczenia chorych na nowotwory złośliwe. U większości pacjentów po jej zastosowaniu występują działania niepożądane. Najczęstszym objawem ubocznym napromieniania jamy brzusznej oraz miednicy jest popromienne zapalenie jelit. W artykule omówiono objawy oraz metody leczenia popromiennego zapalenia jelit, a także zasady jego profilaktyki.

Osoby chore na nowotwory często sięgają po niekonwencjonalne metody leczenia, w tym ponad 2/3 pacjentów stosuje preparaty witaminowe. W artykule przedstawiono witaminy z grupy B w odniesieniu do zapotrzebowania na nie w okresie przewlekłej choroby, źródeł w pożywieniu, a także korzystnych i niekorzystnych skutków suplementacji u pacjentów onkologicznych.

S t r e s z c z e n i e Biegunka jest nieprzyjemnym objawem, który pogarsza jakość życia pacjentów z chorobą nowotworową. Dotyczy ponad połowy pacjentów leczonych niektórymi schematami chemioterapii, występuje u ok. 10% chorych przyjmowanych do hospicjum. Wyróżnia się postać ostrą, której przyczyną w ponad 90% jest infekcja, oraz postacie przewlekłe, głównie o etiologii zapalnej. Do zastosowania odpowiedniego leczenia niezbędne jest określenie przyczyn biegunki. Słowa kluczowe: biegunka, farmakoterapia, chory na nowotwór. A b s t r a c tDiarrhea is an unpleasant symptom that decreases the quality of life of cancer patients. It affects over half of patients on some types of chemotherapy, and about 10% of patients admitted to a hospice. There is an acute form, in which in 90% of cases the cause is an infection, and chronic forms mainly of inflammatory etiology. Establishing the etiology of diarrhea is crucial for the right choice of treatment.

Uporczywa czkawka jest przykrym doświadczeniem dla pacjentów opieki paliatywnej i istotnie obniża jakość ich życia. Wymienia się ośrodkowe oraz obwodowe przyczyny czkawki, które wymagają odmiennego podejścia. Lekiem z wyboru przy czkawce spowodowanej przyczynami ośrodkowymi jest baklofen, a metoklopramid zaleca się w przypadku przyczyn obwodowych. Midazolam może być przydatny w przypadkach nieuśmierzonej czkawki. Procedury interwencyjne, takie jak blokowanie nerwu przeponowego, należy rozważyć u pacjentów nieodpowiadających na leki.