Before a young person is placed in a correctional facility, a series of interventions are undertaken towards him or her, which have the potential to stop criminogenic behaviour and break the causal chain leading to crime. In this paper, a qualitative analysis of the biographies of 60 minor offenders was carried out using the case study method while they were in rehabilitation facilities (correctional institutions or minor shelters). The personal documents collected by the rehabilitation institutions contain a large quantity of information (interviews, diagnoses, and expert opinions) about minors against whom several systemic interventions were previously applied in the course of their lives. The results show the large number and variety of interventions made towards minors, which ultimately did not prevent their placement in rehabilitation facilities because they were usually made too late.

Artykuł składa się z dwóch części. W pierwszej scharakteryzowano rodzaje programów resocjalizacyjnych realizowanych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich na terenie całego kraju. Bogactwu pomysłów, wielkiej różnorodności, szeroko realizowanej współpracy ze środowiskiem otwartym nie towarzyszy równie wysoki poziom ewaluacji programów. Autorzy prezentowanych programów, pisząc o efektywności resocjalizacyjnej swoich programów (jej analizie poświęcona jest część druga tekstu), powołują się na następujące jej wskaźniki: nabycie przez wychowanków określonej wiedzy, nowych i przydatnych umiejętności oraz określonych kompetencji społecznych. Odnotowanie tych wskaźników jest dla autorów programów jednoznaczne z uzyskaniem satysfakcjonującego rezultatu w procesie resocjalizacji. Formą rejestracji wskaźników jest w większości przypadków zastosowanie obserwacji niekontrolowanej (niestandaryzowanej). Tylko 9 programów na 59 posiadało formę ewaluacji opartą o narzędzia, które nie są obarczone takimi niedostatkami metodologicznymi, jak obserwacja niekontrolowana i były to: ankieta, test oraz studium indywidualnych przypadków. 9 programów nie posiadało żadnej formy ewaluacji, zaś w 20 zastosowano obserwację żywiołową (potoczną).

W artykule omówiono rozmiary, strukturę i dynamikę przestępczości nieletnich w USA oraz Polsce. Tekst traktuje również o różnych rodzajach statystyk oraz bazach danych, z których możemy korzystać, gdy dokonujemy opisu zjawiska przestępczości. Pomimo odmiennych tendencji demograficznych, w obu krajach mamy do czynienia z trendem spadkowym w zakresie szeroko pojętej przestępczości nieletnich, za którą uważa się liczone łącznie czyny karalne, jak i przejawy demoralizacji (w USA status offenses). W USA w latach 1980-2017 liczba zatrzymań nieletnich obniżyła się o 59,8%, zaś w Polsce spadek liczby podsądnych – biorąc za okres analizy lata 2000-2018 - wyniósł 30%. Najbardziej istotny wpływ na obniżający się poziom przestępczości nieletnich w obu krajach miał spadek liczby przestępstw przeciwko mieniu.