No abstract

Günümüzde bilim ve uzay teknolojilerinin hızlı bir şekilde gelişmesi uzaktan algılama ve fotogrametrik yöntemlerin uygulama ve kullanım alanlarını arttırmıştır. Özellikle lazer sistemleri ve lazer platformlarındaki gelişmeler ile yeryüzüne ait veriler daha hızlı, hassas, bölgesel ve küresel ölçekte toplanabilmektedir. Bu çalışmada PALS, ICESat/GLAS ve ICESat-2 lazer sistemleri açıklanmış, bu sistemlerden elde edilen veri türlerinin tanıtımı yapılmış ve kullanım alanları hakkında bilgiler verilmiştir. Geliştirilen her bir lazer sisteminin teknik özellikleri, kapsama alanı ve veri yapısı birbirinden farklılık göstermektedir. Var olan tüm sistemlerin bilinmesi yapılacak olan bilimsel çalışmalarda doğru sistemin ve verinin kullanılmasına olanak sağlamaktadır. Ülkemizde yaygın olarak kullanılmayan bu sistemlerin tanıtımı araştırmacılara farklı bakış açıları yaratma açısından büyük önem taşımaktadır.

Tarihi ve kültürel miras alanlar, bazen doğa şartları bazen de insan müdahalesi ve iklimsel faktörlerin etkisiyle hızla değişime ve deformasyona uğrayan alanlardır. Bu çerçevede bu tür alanların korunmasına ve tanıtılmasına bilimsel çalışmalar da yardımcı olmalıdır. Bu amaçla kaya düşmelerinin yoğun olarak görüldüğü Mersin’de bulunan Adam Kayaları ve yakın çevresi çalışma alanı olarak seçilmiştir. Bu çalışmanın genel amacı, İnsansız Hava Aracı (İHA)’ndan elde edilen yüksek kalitedeki topografik veriler kullanılarak bölgede olabilecek kaya düşmelerinin 3B modelinin oluşturulması ve değerlendirilmesidir. Bu çalışma kapsamında İHA sisteminin kaya düşmesi çalışmalarında kullanılabilirliği araştırılmıştır. Arazi çalışmaları kapsamında malzemenin tanımlaması yapılmış ve modelleme aşamasında kullanılmak üzere çalışma alanından alınan blok örneklerinin fiziksel, indeks ve mekanik parametreleri belirlenmiştir. Çalışmada, İHA sisteminden elde edilen yüksek doğruluktaki verilerle oluşturulan Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) kaya düşmelerinin 3B modellemesine imkan sağlayan ve değerlendirilmesinde kullanılan HY-STONE yazılımında girdi olarak kullanılmıştır. Sonuç olarak, İHA sistemi kullanılarak Adam Kayaları civarındaki kaya düşmesi kaynak alanları değerlendirilmiş ve bölgedeki kaya düşme potansiyeli olan blokların modellemesi gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın çıktıları, kaya düşmelerinden korunmak ve kaya düşmelerinden kaynaklanabilecek can ve mal kayıplarını önleme açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar kelimeler İnsansız hava aracı (İHA); Yersel lazer tarama (YLT); 3B Modelleme; Kaya blokları. Öz Kapadokya bölgesinde bulunan peri bacaları ve kayalık alanlar, yağmur, rüzgâr, sıcaklık ve diğer fiziki etmenler nedeniyle sürekli deformasyona maruz kalmaktadır. Bu deformasyonlar ve kayaç yapıları nedeniyle bölgede çok fazla kaya düşmesi olayı meydana gelmektedir. Bu çalışmada, düşen ve düşme potansiyeli olan kaya bloklarının hacimleri haritacılıkta gelinen en son teknolojik ölçme tekniği olan insansız hava aracı (İHA), yersel lazer tarayıcı (YLT) ve klasik yöntemler (fotoğraf ölçeklendirme ve çelik şerit metre) ile hesaplanmıştır. Çalışmada düşme potansiyeli olan kaya blokları belirlenmiş ve üç boyutlu (3B) olarak modellenmiştir. Çalışma alanı sınırları içerisinde seçilen dört farklı kaya bloğunun hacimleri üç farklı yöntemle hesaplanmış ve sonuçları karşılaştırılmıştır. Ayrıca, tüm yöntemlerin avantaj ve dezavantajları tartışılmıştır. Kaya bloklarının formu, hacmi ve şekli alan üzerinde düşecek olan bloğun sıçrama ve ilerleme mesafesinin hesaplanmasında önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, ortaya çıkacak olan zararın büyüklüğünü belirleyecektir. Bu nedenle bu tür çalışmalarda hassas modelleme ve hacim bilgileri oldukça büyük öneme sahiptir.

No abstract