In Kazakhstan, there is a large disproportion between the areas of pastures and hayfields. Currently, there are only 5.8 million hectares of hayfields, which is only 3% of the total area of natural lands, or for every 30.1 hectares of pastures there is only 1 hectare of hayfields. This makes it necessary to mow 12-15 million hectares of pastures for hay production, and in dry years up to 25 million hectares. In some regions of the republic, there is a shortage of winter feed for public livestock every year. The yield of natural lands is low: hayfields - 5 - 7 c/ha, mown pastures - 1.5 - 3.0 c/ha of hay. This is especially noticeable in the dry steppe zone of the Kyzylorda region. According to the Kazgiprozem Institute, in Kazakhstan there are about 10% of downed pastures, and on 50% of the pasture area, fodder vegetation is degraded. The productivity of flooded meadows in the republic is still not high. In its natural state, it does not exceed 10 - 14 centners of hay per hectare. Meanwhile, by purposefully improving natural meadows, productivity can be increased several times. One of the important reserves for increasing the production of forage, especially on the saline soils of the Aral Sea region, is the study of the potentials of the reed plant and the development of rational methods of use in ecologically unfavorable conditions of the region.

В Республике Казахстан имеются огромные заросли водно-болотных растений. Наибольшую ценность представляет тростник южный.Тростник – самый урожайный из всех кормовых и промышленных растений Кызылординской области. Это позволяет использовать его заросли как сырьевую базу целлюлозно-бумажной промышленности и кормовую базу животноводства.Продуктивность и урожайность естественных тростниковых лугов и в Кызылординской области снижается с каждым годом. Причиной этого является неправильный уход за ними и использование, что приводит к уменьшению основного кормового растения - тростника - засорению участка вейником (Calamagrostis epigeios), солянками (Salsola crassa, S. sp.), шведками (Suaeda altissima, S. microphylla), ядовитыми растениями – гармалой (Peganum harmala), парнолистником (Zygophellum fabago, Gobelia alopecuroides) и различными сорными. Тростник по казахски– камыс, курак, из семейства злаковых – многолетнее травянистое растение тропического происхождения. Он обладает особенностью довольно легко приспосаб-ливаться к чрезвычайно разнообразным экологическим условиям внешней среды.Ни одно дикорастущее и культурное растение в СНГ не дает столько сухой массы с гектара, как тростник

Мақалада «Ауыл шаруашылығы алқаптарының құнарлылығын сақтау мен молайтуды ғылыми-технологиялық қамтамасыз ету»атты Мақсатты ғылыми-техникалық бағдарламасының нәтижелері келтірілген. Жан-жақты қажетті мәліметтерді жинаудың нәтижесінде Батыс және Солтүстік Қазақстан өңірлерінде бау-бақша дақылдарын орналастыру аймақтары анықталды. Сондай-ақ, агроклиматтық ресурстарды кешенді бағалау үшін негізгі вегетациялық кезең бойынша агроклиматтық көрсеткіштер бойынша аумақты агроклиматтық аудандастыру (аймақтандыру) жүргізілді. Солтүстік Қазақстан өңірінде ауа температурасы 5°С-тан жоғары кезеңде орташа есеппен 2500-ден 3300°С-қа дейін жылу жиналып, олардың мөлшері солтүстіктен оңтүстікке қарай өседі. 2000-3000°С жылу жиналу үшін ауа температурасы 10°С-тан жоғары болу керек. Ауа температурасы 15°С-тан жоғары болғанда жылу ресурстары 1500-2500°С аралығында жылу сүйгіш дақылдарға тән болып келеді. Жылу ресурстарының ауылшаруашылық дақылдарының талаптарына сәйкестігінбағалау үшін температура қосындыларының мәндері әртүрлі қолжетімділікте анықталады. Өсімдіктерді жылумен қамтамасыз ету 80-90% жақсы деп жалпы қабылданған. Әдеби деректерге сүйенсек, табиғи ылғалдылық жағдайында ауылшаруашылық дақылдары егілетін Солтүстік Қазақстан аумағының жартысынан көбі құрғақ емес және аздап құрғақ. Батыс Қазақстан аймақтарында күн радиациясының ресурстары ауыл шаруашылығы дақылдарының оңтайлы өмір сүруі үшін жеткілікті және ұзақ күндік өсімдіктер, жидек дақылдары мен дәндік тұқымдар үшін қолайлы

When fulfilling the requirements for digitalization of agriculture, the primary task is the need to equip it with structurally perfect, advanced technology. Working with such equipment is characterized by high reliability, high productivity, as well as the possibility of rational use of this technique. Rational use of agricultural machinery means ensuring the economic efficiency of mechanized work, complete and high-quality performance of basic work on tillage in agrotechnical terms.In order to obtain a plentiful crop of agricultural crops, it is necessary to use the equipment correctly during the main work on tillage, ensuring the qualification of an agricultural engineer. Now, when farms use the theory of queuing in the efficient use of technology, this technology is certainly economically beneficial to any farm. The essence of this method lies in the fact that when works are carried out sequentially with each other, the time and labor costs in relation to the use of equipment are significantly reduced. According to the theory of queuing, the efficiency of basic operations is determined, operating modes are established, a clear assessment of the technical level, quality and efficiency of aggregates is given during basic tillage. The theory of queuing in the article is based on the analysis of the rational use of technology for resource-saving technology in agriculture. The main arable work in the conditions of the Kyzylorda region has its own specifics in comparison with other regions. Depending on the climatic conditions of the area, tillage on the sown areas is carried out in different ways. The interrelation of plowing operations, disk harrowing, malovanie, etc. should be formed by organized systems. In addition, when performing these operations, the queuing theory should demonstrate a very low indicator of its economic efficiency and other costs. This article proves the feasibility of calculating and implementing an effective technology that benefits the economy

Мақалада егін шаруашылығының өндірістік процестерін механикаландыру барысында қолданылатын машиналарының жұмыс бөліктерінің конструкциясы жасау үшін дәннiң физика-механикалық құрамы мен касиеттерiн анықтау мақсатындағы зерттеулер баяндалған. Бұл зерттеулер бойынша егу мақсатында қолданылатын сепкіштің себу механизмінің сапалы жұмыс атқару мүмкіншіліктеріне назар аударылуы керек. Осыған байланысты егілетін дақылдың сусымалы тұқымын себу барысында оның сыртқы пішіні мен өлшемдерінің және олардың құйылу үдерісіндегі жүріп өту жолдарының мүмкіншіліктерінің негізінде параметрлері анықталып, машина конструкциясына қарай есепке алынады. Сусымалы тұқымның ағынды құйылуы, олардың жылжымалық түрiне (iшкі, сыртқы үйкелiс еселеушiне), салмақтық жұмсалуына q, диаметрiне Д және құраманың бағаналық биiктiгiне - Н тығыз байланысты. Олар бiрi-бiрiнсiз шешiлмейтiн тұтас байланыста атқарылатын күрделi механизм.Қорапқа құйылған сусымалы материалдардың бiр-бiрiне және қабырғаларына түсiретiн көлденең, тiгiнен итерiс қысым күштерi РХУ дән қүрамасының биiктiгіне - Н байланысты ең төменгi деңгейiнен бастап, жоғары өсiрiлуi деңгейiне дейiн өзгерiп көбейедi. Сонымен қатар құйылған дән құрамасының биiктiгiне - Н байланысты РХУ күштерi де тура қатынаста өседi. Дәндер құрамасының ыдыс қабырғасына түсiретiн кысым күшi, ортасындағы дәндер қысым күшiне қарағанда жоғары болатындығын айту керек. Осындай жағдайдағы дән құрамасының биiктiгi - Н жоғарылаған сайын, оның көлденең қалындығының арасындағы қысым да аз бола бастайды. Әр түрлi кезеңдегi жүргiзiлген зерттеулерде дәннiң сырт пiшiнiне байланысты оның сусымалығына, қораптан ағынды өту кезеңдерi, немесе құйылу заңдылықтарына қарай әр дақыл дәнiнде әр түрлi қасиеттеріне iзденiстер, зерттеулер жүргiзiп, оны талдауды қажет етедi.