No abstract

ÖzEski Yakındoğu dünyasının önemli halklarından biri olan Hurriler, MÖ III. binyılın sonlarına doğru Kafkaslar ve Hazar Denizi bölgesinden güneye doğru hareket ederek Doğu ve Güneydoğu Anadolu'ya, Kuzey Mezopotamya'ya, Kuzey Suriye ve Filistin bölgesine yayılmışlardır. Hâkim oldukları coğrafyada yaşayan kavimleri özellikle kültürel ve dini bakımdan oldukça etkilemişlerdir. Güneydoğu Anadolu ve Kuzey Suriye'de küçük krallıklar şeklinde yaşayan Hurriler, MÖ II. binyılın ortalarına doğru Hint-Avrupa kökenli bir halk olan Mitannilerin hâkimiyeti altına girmişlerdir. Halkının büyük çoğunluğu Hurrilerden, yönetici sınıfı ise Mitannilerden oluşan Mitanni Devleti, Ön Asya'daki en önemli ve etkili siyasal yapılarından biri olmuştur. Hurriler, kültürlerini, dillerini ve dini inançlarını Mitanni ile özdeşleştirerek bu siyasal yapının içinde birçok alanda etkin rol oynamıştır. Hurrilerin siyasal anlamda varlıkları MÖ II. binyılın sonlarına doğru ortadan kalksa da Ön Asya kültürleri üzerindeki etkileri uzun süre devam etmiştir. Hurriler tarih sahnesinden çekilirken arkalarında birtakım arkeolojik kanıtın yanı sıra çok sayıda yer adı da bırakmışlardır. Bu çalışmada Hurrilerin en önemli etkinlik alanlarından biri olan Kuzey Suriye bölgesinde bulunan Amik Ovası ve çevresindeki Hurri yer adlarının genel hatlarıyla bir analizi yapılmaya çalışılmıştır.

A Group of Mountain Goats Motif in Northeastern Anatolian Petroglyphs ÖzYüksek bir plato özelliği taşıyan Doğu Anadolu Bölgesi kaya resimleri açısından oldukça zengindir. Ardahan, Kars, Erzurum, Erzincan ve Van-Hakkâri dağlık bölgesi kaya resimleri, bu zenginliğin büyük bir kısmını oluşturur. Bölgedeki andezit ve bazalt taşlara çizilen kaya resimlerinde genellikle çizgi, kazıma, oyma ve gagalama tekniğinin kullanıldığı görülür. Kaya resim alanlarında karşılaşılan motifler, insan (şaman), at, boğa -öküz -inek, geyik, kurt, köpek, koyun -koç -dağ keçisi gibi motiflerdir. Bunların yanı sıra av ve savaş sahneleri, tören ve geometrik sahneler ile gökyüzü şekilleri de işlenen diğer temalar arasındadır. Kuzeydoğu Anadolu bölgesinde 16 kaya resim alanı tespit edilmiştir. Çalışmada incelenen 9 merkez; Çıldır Başköy, Borluk Vadisi/Azat köyü, Camuşlu, Digor/Dolaylı, Geyiklitepe, Kurbanağa, Dilli Vadisi, Cunni Mağarası ve Şenkaya Kaynak köyü kaya resimleridir. Bu resimlerde 368'ten fazla figür mevcut olup bunların 119'u dağ keçisi figürüdür. Çalışmada, ilgili kaya resim alanlarındaki dağ keçisi motifinin morfolojisi incelenerek, sembolik anlamı, av ritüelindeki ve muhtemel kozmik dünyadaki yeri tartışılmıştır.

Kafkaslardan Anadolu’ya açılan yol güzergâhı üzerinde bulunmasından dolayı Artvin, eski çağlardan itibaren çeşitli halkların ve kültürlerin ilk durak yerlerinden biri olmuştur. Şimdiye kadar yapılan yüzey araştırmalarının çoğu bölgenin Orta Çağ dönemine yönelik olmuştur. 2019 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın izni ile Artvin ve ilçelerinde gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında bölgenin özellikle Tunç Çağı ve göçer kültürüne ışık tutabilecek merkezler tespit edilmiştir. 2019 yılı yüzey araştırması Arhavi-Demirkapı/Namazgâh Kaya Resimleri, Yusufeli-Olgunlar Köyü Yaylası Erken Dönem Mezarları, Olgunlar (Hastaf) Kalesi ve Mezarlık Alanı, Halamet Kalesi ve Alanbaşı-Aslanlı Mağarasını kapsayan bölgede yürütülmüştür. Bunun yanı sıra bölgede çok sayıda taşınmaz kültür varlığı da tespit edilmiştir. Çalışmada söz konusu merkezlerin tanıtımı ve değerlendirmesi yapılarak bunların aynı bölgedeki diğer Eski Çağ ve Orta Çağ yerleşmeleriyle olan bağlantıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca bu merkezlerden elde edilen verilerin yakın kültür bölgelerindeki benzerleri ile karşılaştırılarak aralarındaki olası kültürel bağlantının anlaşılması amaçlanmıştır. Özellikle Demirkapı/Namazgâh Kaya Resimleri, Doğu Anadolu-Kafkasya ve Orta Asya bağlantılarının anlaşılması açısından oldukça önemlidir.

Kars-Ardahan Plateau is a geography where cultural transitions between the Caucasus and Anatolia are common. The fact that geography has favorable conditions for transhumance has made the region much more important in ancient times. Independent tombs also occupy an important place in the region where there are many signs of nomadic cultures. Cromleck graves in the Caucasus appeored to appear at the beginning of II. Millennium B. C. The tombs where these structures emerged as an extension of the Central Asian kurgan tradition followed a round plan and were surrounded by ovalshaped stones and graves. In this study, the cromleck-plated tomb we found in our previous surveys in Baykara village of Selim district of Kars was examined and a comparative study was done with the similar ones in the Caucasus region.