The Pastors of Late Antiquity (6lh-7lh c.) on Educating Children Wychowanie kolejnych pokoleń chrześcijan zawsze było przedmiotem zain teresowania Kościoła. W starożytności wielu Ojców Kościoła, jak choćby Bazyli Wielki (1379)', Jan Chryzostom (f406)2 poświęciło temu zagadnieniu sporo miej sca w swoich wypowiedziach, a nawet w specjalnie przygotowanych traktatach. Ich nauczanie jest dobrze znane i wniosło swój wkład w rozwój pedagogiki. Wychowanie młodego pokolenia było również przedmiotem refleksji wielu in nych duszpasterzy, także u końca starożytności chrześcijańskiej. Nie poświęcili, co prawda, temu zagadnieniu odrębnych dzieł, ale bez wątpienia problem leżał im na głęboko sercu, skoro w zachowanych kazaniach można znaleźć wskazania skierowane przede wszystkim do rodziców i rodziców chrzestnych. Najczęściej w sprawach wychowania zwracał się do rodziców i chrzestnych Cezary z Arles (t543), ceniony przede wszystkim ze swą gorliwą posługę pa sterską wśród ludności wiejskiej Galii przełomu V i VI wieku3. Małżeństwo, ro dzina były zawsze szczególnym przedmiotem zainteresowania kaznodziei z Ar les. Starał się wychować swoich diecezjan do podejmowania odpowiedzialnego, zgodnego z duchem Ewangelii życia małżeńskiego i rodzinnego4. Temat wycho

W artykule omówiono kaznodziejskie nauczanie Grzegorza Wielkiego na temat postaw i zadań głosiciela i słuchacza Bożego słowa. Zarówno bowiem od kapłana, głoszącego słowo, jak i wiernych, którzy słuchają słowa, zależy końcowy efekt. Tak więc głosiciel słowa powinien być świadkiem głoszonej prawdy, któremu zależy na zbawieniu powierzonych sobie wiernych. Nie powinien zajmować się niczym, co odciąga go od duszpasterstwa. W takim bowiem przypadku będzie jedynie najemnikiem, a nie pasterzem, który zna swoje owce. Nawet najbardziej gorliwa posługa słowa nie przyniesie owoców, jeżeli wierni nie będą przyjmować głoszonych prawd do swego serca. Sprawdzianem przyjętego słowa jest codzienne życie wiernych.

W artykule przedstawiono nauczanie Ildefonsa z Toledo o Duchu Świętym zawarte przede wszystkim w jego pismach poświęconych sakramentowi chrztu. Biskup Toledo na podstawie wybranych tekstów Pisma Świętego, jak również przemyśleń wcześniejszych autorów, podkreśla prawdę o bóstwie Ducha Świętego oraz Jego równości z Ojcem i Synem. Omawia również Jego rolę w dziele zbawienia, zwracając przede wszystkim uwagę na akt wcielenia Bożego Syna. Zdecydowanie najwięcej miejsca poświęca jednak ukazaniu roli Ducha Świętego w życiu każdego chrześcijanina. To On obdarza potrzebnymi łaskami, uzdalnia człowieka do miłowania Boga i bliźniego, wspiera go w zgłębianiu tajemnic wiary, umacnia i obdarza mądrością w dziele ewangelizacji. W swoim nauczaniu Ildefons korzysta z dorobku wcześniejszych ojców Kościoła, przede wszystkim Augustyna i Izydora z Sewilli. Natomiast pozostaje oryginalny w formie przedstawienia niełatwych prawd wiary. Jego język jest przystępny, obrazowy, a jednocześnie precyzyjny.

W przedstawionym artykule zostało omówione nauczanie Ojców Apostolskich na temat Bożej kary za grzechy. W swojej refleksji opierają się przede wszystkim na Piśmie Świętym. Sięgają więc do obrazu drogi życia, której opisowi, jako drogi do zbawienia, poświęcają znacznie więcej uwagi, i drogi śmierci, przed którą starają się przestrzec adresatów swoich pism. Droga śmierci to droga negacji Bożych przykazań, lekceważenia woli Bożej i upartego trwania w grzechach. Konsekwencją takiej postawy jest kara wieczna, którą Ojcowie opisują jako śmierć i pozbawienie udziału w Królestwie Bożym. Człowiek, który wyparł się Boga, sam skazuje siebie na karę wieczną. Będzie on płonął w nieugaszonym ogniu. Nauczanie Ojców Apostolskich ma charakter ściśle pastoralny.

No abstract