No abstract

Bu araştırmada öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıklarının; cinsiyet, öğrenim görülen program, akademik başarı ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre farklılık gösterip göstermediği belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmanın örneklemini bir devlet üniversitesinde öğrenim gören toplam 953 (682 kadın, 271 erkek) öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıklarını belirlemek amacıyla veri toplama aracı olarak Üstbiliş Farkındalık Envanteri kullanılmıştır. Dağılımları belirlemede aritmetik ortalama, standart sapma ve değişkenlere göre oluşan farkın belirlenmesinde ise t-testi ve varyans analizi kullanılmıştır. Bulgular öğretmen adaylarının üstbiliş farkındalıklarının cinsiyet açısından tüm alt boyutlarda ve sınıf düzeyi açısından ise bazı alt boyutlarda istatiksel olarak anlamlı bir şekilde farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Öğrenim görülen program ve akademik başarı değişkenleri açısından gruplar arasında anlamlı farklılıklar ortaya çıkmıştır. Ayrıca öğrenim görülen program değişkeninin prosedürel bilgi ve izleme alt boyutlarında fen bilgisi öğretmenliği ile tüm programlar arasında fen bilgisi öğretmenliği aleyhine bir farklılık ortaya çıkmıştır.

Bu çalışmada farklı matematik öğretim programları esas alınarak yazılmış olan matematik ders kitaplarının limit konusunda kullanmış oldukları örnek türlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu yolla öğretim programlarında yaşanan değişimin ders kitaplarına ve dolaylı olarak da sınıf içi uygulamalara olan yansıması kullanılan örnekler vasıtasıyla resmedilmeye çalışılmıştır. Bu kapsamda 2000-2001 eğitim-öğretim yılına ait 11. sınıf (lise 3) ders kitabı, 2009-2010 ve 2015-2016 eğitim-öğretim yıllarında okutulan 12. sınıf matematik ders kitaplarının limit konusunda kullanmış oldukları örnekler incelenmiştir. Ders kitaplarında limit konusunda kullanılan örnek türlerini tespit etmek için Alkan (2016) tarafından geliştirilen örnek türlerine ait sınıflandırma kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular doğrultusunda ders kitaplarında standart ve geliştirici örnek türlerine çokça yer verilmesine karşın başlangıç ve örnek dışı örnek türlerine ise oldukça az yer verildiği tespit edilmiştir. Bununla birlikte uç ve karşıt örneklere ise bu kitaplarda hiç yer verilmediği görülmüştür. Başlangıç ve geliştirici örnekler 2009-2010 ve 2015-2016 yıllarında okutulan ders kitaplarında 2000-2001 yılında okutulan ders kitabına göre daha fazla kullanılmıştır. Özellikle 2015-2016 eğitim-öğretim yılında başlangıç örneklerine daha fazla yer verildiği ve limit konusunu günlük hayatla ilişkilendirme yapıldığı görülmüştür.

Öz: Bu çalışmada 9. sınıf fizik ders kitaplarında enerji ünitesinde yer verilen örnek türlerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. Enerji ünitesinde kullanılan örnek türleri Alkan (2016) tarafından geliştirilen ve başlangıç, standart, geliştirici, örnek dışı, uç ve karşıt örneklerden oluşan sınıflandırmaya göre analiz edilmiştir. Çalışmanın yöntemi doküman analizi olup doküman olarak 2018-2019 eğitim-öğretim yılında fizik dersi için Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından uygun görülen ve öğretime sunulan iki ders kitabı incelenmiştir. Birinci ders kitabında (DK1) enerji ünitesinde 65 örnek tespit edilmiştir. Bu örneklerin 35'i başlangıç, 21'i standart, 24'ü geliştirici, 3'ü örnek dışı ve 5'i de karşıt örnek türlerine ait olduğu belirlenmiştir. İkinci ders kitabında (DK2) ise 62 örnek tespit edilmiş olup bu örneklerin 27'si başlangıç, 9'u standart, 32'si geliştirici, 4'ü örnek dışı ve 4'ü karşıt örnek türlerine ait olduğu görülmüştür. Bu iki ders kitabında da uç örneklerin yer almadığı tespit edilmiştir. 9. sınıf düzeyi öğrencilerin fizik öğretimine giriş yaptığı düzeydir. Bu bakımdan başlangıç ve standart örneklerin sayısının fazla olması beklenen bir durumdur. Fizik öğretim programında yer alan diğer ünitelerdeki konularında, örnek türleri açısından incelenmesi ve okullarda kullanılması uygun görülen fizik ders kitaplarının bu açıdan karşılaştırılması tavsiye edilir.