Özet: Bu araştırma, Erzurum ekolojik koşullarına uygun ve yüksek verimli çeşitlerin belirlenmesi amacıyla 2009-10 ve 2010-11 ürün yıllarında 64 ekmeklik buğday genotipi ile tesadüf blokları deneme planına göre yürütülmüştür. Tane verimi ve verim unsurları yönünden genotipler arasındaki farkların önemli olduğu belirlenmiştir. Ürün yıllarının ortalamasına göre m 2 'deki başak sayısı 495.6-875.6, başaktaki tane sayısı 13.7-26.6, 1000 tane ağırlığı 28.9-43.3 g, tane verimi ise 213.5-756.8 kg/da arasında değişim göstermiştir. Evaluation of Yield Components and Grain Yield of Bread Wheat Genotypes in Erzurum ConditionsAbstract: This research was carried out according to the randomized blocks experimental desing with 64 wheat genotypes in 2009-10 and 2010-11 crop years, to determine varieties suitable for Erzurum ecological conditions and high-yield. It was determined significant differences in respect to grain yield and yield components in this study. According to average of product years, it ranged 495.6-875.6 in spike number per m 2 , 13.7-26.6 in grain number per spike, 28.9-43.3 g in thousand grain weight and 213.5-756.8 kg da

yetiştirme sezonlarında Diyarbakır'da yürütülmüş olup, verim ve kalite özellikleri üstün makarnalık buğday hatlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada beş kontrol çeşit ve 20 hat materyal olarak kullanılmıştır. Deneme, tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuş ve tane verimi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, protein içeriği, irmik rengi ve SDS değeri incelenmiştir. Bileşik analiz sonucunda, genotip, yıl ve genotip x yıl interaksiyonlarında tüm özellikler yönünden önemli farklılıklar belirlenmiştir. Oluşturulan Biplot grafiğinde, hatların çoğu protein oranı, irmik rengi ve SDS değeri gibi kalite özellikleri yönünde yer alarak üstünlük göstermişlerdir. İki yıllık ortalamalara göre, gerek verim ve gerekse kalite yönünden üstünlük gösteren bazı hatlar, ilerde tescil aşamasında değerlendirilmek üzere bölge verim denemelerine alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Biplot, durum buğday, kalite, verim Evaluation of Yield and Quality Traits of Some Durum Wheat Lines with Biplot Analysis Method AbstractThis study was carried out to identify the superior properties of durum wheat lines in 2012-2013 and 2013-2014 growing season in Diyarbakir ecological conditions. Five standard varieties and 20 lines were used as research material. The experiment was established as a randomized complete block design technique with four replications and grain yield, thousand grain weight, hectoliter weight, protein content, grain color and SDS value were evaluated. According to the research results significant differences were recorded between genotypes, years and genotype x year interaction regarding all parameters. In the Biplot graphics formed with obtained values, many lines showed superiority regarding their protein ratio, semolina color and SDS values which represent the quality parameters. According to the two-year averages, promising genotypes having high grain yield and high quality characteristics were taken to the regional yield trials for further evaluation in the registration phase.

IntroductionDrought is a serious stress factor restricting agricultural production in many parts of the world, including Turkey. Plants can be exposed to drought from seeding to harvesting (Gunes et al., 2006). There are 2 main effects of drought on crop production: the prevention of seedling emergence and a decrease in development and yield. In the early stages of development, particularly in insufficient water conditions, it is important for plants to effectively use available soil moisture (Clarke et al., 1984;Acevedo, 1987;Richards, 1992). Drought in the early development stages causes earlier flowering and decreases in plant height, leaf area, and the number of fertile tillers (Day and Intalap, 1970;Robertson and Giunta, 1994). Even if sufficient soil moisture is supplied in the postflowering stage, drought prior to flowering lowers the grain-filling period and grain weight (Öztürk and Çağlar, 1999).Due to irregular and insufficient rainfall, drought can be experienced during the sowing period, emergence, and seedling development periods in dry farming areas of different geographical regions of the world (Adjei and Kirkham, 1980;El Hafid et al., 1998), including Turkey. It is important to have good and early seedling establishment for high yield and stable wheat production in dry farming conditions. Insufficient available water in the early development stages significantly constrains grain yield through decreasing germination, emergence, seedling development, and establishment (Blum et al., 1980;Naylor and Gurmu, 1990;Richards and Lukacs, 2002).For stable crop production, it is important to minimize yield loss due to stress factors. This can be done by selection or breeding plants resistant to stress factors. Several selection criteria were set to determine the best parents to use in breeding programs and to classify populations based on tolerance to drought in the early development stages (Gavuzzi et al., 1997;Dhanda et al., 2004). Coleoptile length (Rebetzke et al., 1999), seedling survival after drought (Winter et al., 1988), and seedling vigor (Rebetzke et al., 2004;Reynolds et al., 2006) measurements have been successfully used for selection of drought tolerant wheat genotypes in respected breeding programs.

No abstract

ÖzBu çalışma, 2014-2015 üretim sezonunda yağışa dayalı şartlarda tesadüf blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak üç lokasyonda (Diyarbakır, Ceylanpınar ve Hazro) yürütülmüştür. Çalışmada amaç bölge şartlarına uygun, adaptasyonu yüksek, verim ve kalitesi iyi olan genotipleri belirlemektir. İleri kademeye getirilmiş 20 yazlık ekmeklik buğday genotipi ve beş standart çeşitten oluşan genotipler; tane verimi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı, protein oranı ve Zeleny sedimentasyon bakımından değerlendirilmiştir. Varyans analiz sonuçlarına göre; genotipler arasında, tane verimi, hektolitre ağırlığı, bin tane ağırlığı ve Z. sedimentasyon bakımından %1 düzeyinde önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Tane verimi 564-678 kg da -1 , hektolitre ağırlığı 78.2-82.7 g, bin tane ağırlığı 30.0-41.4 g ve Z. sedimentasyon 25.8-41.5 arasında değişmiştir. Özellikler arası ve genotip-özellik ilişkilerini değerlendirmek amacıyla Biplot analiz yöntemi uygulanmıştır. Biplot analiz sonuçlarına göre tane verimi ile hektolitre ağırlığı ve bin tane ağırlığı, protein oranı ile Z. sedimentasyon arasında önemli bir ilişki olduğu görülmüştür. Varyans analiz ve Biplot analiz sonuçları bir arada değerlendirildiğinde tane veriminde Dinç çeşidi ve 16 numaralı hat, hektolitre ağırlığında 7, 9, 11 bin tane ağırlığında 11, 12, 16 ve Z. sedimentasyonda 18 numaralı hat öne çıkmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; Dinç çeşidinin çiftçi şartlarında ekiminin yaygınlaştırılması ve mevcut özellikler bakımından öne çıkan 7, 9, 11, 12, 16 ve 18 numaralı hatların ıslah programlarında değerlendirilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.Anahtar Kelimeler: Buğday, verim, kalite, GGE-biplot Biplot Analysis of Some Advanced Bread Wheat Genotypes in Terms of Yield and Quality Parameters AbstractThis study was conducted in randomized complete block design with 4 replications in 3 locations (Diyarbakir, Ceylanpınar and Hazro) under rainfall conditions during 2014-2015 growing season. The purpose of the study is to determine genotypes with high yield, large adaptation ability and high quality. Twenty advanced lines and five checks were evaluated in terms of Zeleny sedimentation, protein content, test weight (TW), thousand grain weight (TGW) and grain yield. According to the results of analysis of variance, significant differences were determined for Z. sedimentation, test weight (TW), thousand grain weight (TGW) and grain yield at the level of 1%. Grain yields of genotypes ranged from 564-678 kg da -1 , Z. sedimentation 25.8-41.5, thousand grain weight (TGW) 30.0-41.4 g, and test weight (TW) 78.2-82.7. Biplot analysis method was performed to evaluate relation between traits, genotype-traits and environmenttraits. According to GGE-biplot results, a high and significant correlation was determined between the test weight and thousand grain weight and grain yield, and between protein content and Z. sedimentation as well. Dinç (control) showed the best performance as grain yield and test weight. G7, G9, G11, G12, G16 and G18 have superiority in quality traits s...