ÖZETFlukonazolün profilaksi ve sağaltımda yaygın ve tekrarlayan kullanımı Candida albicans suşlarında direnç gelişimine yol açmıştır. Çalışmamızda, flukonazole dirençli ve duyarlı C.albicans izolatlarında atım pompalarını kodlayan CDR1, CDR2 ve MDR1 genlerinin ekspresyonu araştırılarak flukonazol direncinde bu mekanizmanın rolünün belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmaya, flukonazole dirençli beş, flukonazole duyarlı altı ve kısmi inhibisyon etkisi gösteren duyarlı dört C.albicans suşu dahil edilmiştir. Suşların flukonazol ve diğer antifungaller için MİK değerleri mikrodilüsyon yöntemiyle belirlenmiştir. Dirençli suşların flukonazol duyarlılıkları ayrıca, siklosporin A içeren ve içermeyen maya özütlü pepton dekstroz agarda E-test ile de incelenmiştir. CDR1, CDR2 ve MDR1 genlerinin ekspresyon düzeyleri, gerçek zamanlı PCR yöntemi ile araştırılmıştır. Bu genlerin ekspresyonu ACT1 seviyeleri ile normalize edilmiş ve flukonazole duyarlı C.albicans ATCC 14053 kontrol suşu ile karşılaştırılmıştır. Tüm suşların amfoterisin B'ye duyarlı ve bir izolat hariç tümünün klotrimazole de duyarlı olduğu görülmüştür. Flukonazole dirençli beş suşun üçü ve kısmi inhibisyon etkisi gösteren dört suşun üçü 5-flusitozine dirençli, duyarlı suşların ise biri hariç tümü 5-flusitozine orta duyarlı olarak bulunmuştur. Flukonazole dirençli suşların, biri hariç tümünün itrakonazol ve ketokonazole dirençli, mikonazol için ise ≥ 64 µg/ml MİK değerlerine sahip oldukları belirlenmiştir. Flukonazole duyarlı tüm suşlar ketokonazole duyarlı, itrakonazole doza bağımlı duyarlı bulunmuştur. Flukonazole dirençli ve duyarlı suşların vorikonazole duyarlı olduğu belirlenmiştir. Kontrol suşu ile karşılaştırıldığında; flukonazole dirençli beş suşun ikisinin yüksek, üçünün orta düzeyde CDR1/2 ve birinin yüksek, üçünün ise düşük düzeylerde MDR1 gen ekspresyonu yaptığı tespit edilmiştir. Kısmi inhibisyon etkisi gösteren duyarlı suşlardan birinde görülen yüksek MDR1 ekspresyonu dışında, orta düzeylerde CDR1, CDR2 ve MDR1 fazla ekspresyonu gözlenirken, duyarlı izolatlar üç suş dışında atım pompalarını düşük düzeylerde eksprese etmiştir. CDR1 ve CDR2 ekspresyon düzeylerinin aynı suş için tüm izolatlarda paralel olduğu belirlenmiştir. Çalışmamıza alınan flukonazole dirençli C.albicans izolatlarında atım pompa genlerinin fazla ekspresyonunun dirençten sorumlu önemli bir mekanizma olduğu sonucuna varılmıştır.