Air pollution as a risk factor for the health of the population of the city of Kragujevac APSTRAKT Uvod: Zagađenje vazduha je uvek aktuelna tema, posebno u gradovima u kojima se na relativno malom mestu nalaze brojni izvori zagađenja: energetski izvori, saobraćaj i industrija, pa se u vazduhu nalaze primarni zagađivači: sumpor-dioksid, azot-dioksid, ugljen-monoksid, čestice čađi, kao i specifični zagađivači u zavisnosti od industrijskih procesa koji se dešavaju na datom području. Sadržaj polutanata u atmosferi varira u odnosu na godišnje doba, tako da su tokom zime povećane koncentracije čađi i sumpor-dioksida.

Trombofilija se definiše kao poremećaj u hemostazi koji rezultuje trombozom. Taj poremećaj može biti trajni ili prolazan, tako i trombofilija može biti kongenitalna i stečena. Trudnoća je stanje povećanog oksidativnog stresa, zbog visoke metaboličke potražnje i povišenih potreba za kiseonikom. Cilj rada: Osnovni cilj ovog istraživanja je da se ispitaju vrednosti markera oksidacionog stresa kod hematološki zdravih i trudnica koje boluju od trombofilije. Pored toga, cilj je i utvrđivanje korelacije između trombofilije u prvom trimestru trudnoće i prooksidativnog statusa. Materijal i metode: Ovo je longitudinalna studija koja obuhvata 70 ispitanica, podeljenih u dve jednake grupe, hematološki zdrave trudnice (kontrolna grupa) i trudnice koje boluju od trombofilije (eksperimentalna grupa). Kod obe grupe uzorci za određivanje markera oksidativnog stresa su se uzimali u prvom trimestru (11-14 nedelje gestacije). U uzorcima krvi su se određivali sledeći markeri oksidacionog stresa: O2-, H2O2, TBARS i NO. Rezultati: Pri proceni nivoa markera oksidativnog stresa, ustanovljena je statistički značajna povišenost svih markera oksidativnog stresa (O2-, H2O2, NO) u eksperimentalnoj grupi (**p<0.01), sem indeksa lipidne peroksidacije (TBARS), koji je bio snižen (**p<0.01). Zaključak: Ovi rezultati pokazuju da u prvom trimestru trudnoće postoji značajan porast svih navedenih prooksidativnih parametara, osim vrednosti TBARS-a. Ipak, na osnovu ovih vrednosti H2O2, O2-i NO, možemo da očekujemo njihov dalji porast tokom drugog i trećeg trimestra trudnoće što će verovatno uzrokovati porast TBARS-a. Nalazi ove studije mogu da ukažu na prisustvo oksidacionog stresa kod trudnica sa trombofilijom što predstavlja dodatni rizik.