SummaryThe Republic of Serbia has significant resources for the development of agriculture (natural, scientific and professional

Sažetak: Predmet ovog rada su prehrambeni suverenitet i agroekologija, kao alternativni polјoprivredno-prehrambeni sistemi korporativnom prehrambenom režimu za ekonomski i ruralni razvoj, a usmereni na očuvanje ekonomskog i socijalnog položaja malih proizvođača hrane, očuvanje životne sredine, pravo na hranu i zdravlje ljudi. Ovi prehrambeni sistemi su se razvijali radi sprečavanja štetnih posledica preovladavajućeg korporativnog načina proizvodnje hrane, a te posledice se mogu ispolјavati u vidu: permanentne gladi na svetskom (globalnom) nivou, povećanja siromaštva, uništavanja životne sredine i zdravlјa lјudi, zatim ekspanzija klimatske krize i gubitka biodiverziteta, kao i podrivajući ekonomski i socijalni položaj malih lokalnnih proizvođača hrane. Srbija se danas nalazi pred izazovom: kako zaštiti male polјoprivredne proizvođače hrane, uz istovremeno omogućavanje industrijske proizvodnje velikih agrosistema, čiji su investitori stranci. Jačanjem prehrambenog suvereniteta i agroekologije omogućava se malim polјoprivrednim proizvođačima i potrošačima u lokalnoj zajednici da steknu demokratsku kontrolu nad faktorima proizvodnje hrane i eksploatacijom prirodnih resursa (zemlјišta, voda, šuma i dr.), a istovremeno i smanjenje ruralnog siromaštva, stvaranje novih poslova, porast prihoda, pobolјšanje ishrane i zdravlјa lјudi. Cilј rada jeste da se ukaže na potrebu da se uz održivi prehrambeni suverenitet i agroekologiju u Srbiji zaštite i pobolјšaju položaji malih polјoprivrednih proizvođača i stanovništva u ruralnim područjima, da se očuvaju prirodni resursi i pobolјšaju ishrana i zdravlјe lјudi, kao i da se sgleda pravo stranaca da stiču svojinu nad poljoprivrednim zemljištem. Kako su problemi ruralnog razvoja Srbije gotovo jednaki problemima u drugim zemlјama, zaklјučak je da je primena prehrambenog suvereniteta i agroekologije u Srbiji potrebna i opravdana. Klјučne reči: prehrambeni suverenitet, agroekologija, korporativni prehrambeni režim, poljoprivredna (porodična) gazdinstva, pravo na zemlju i hranu, održivi ruralni razvoj.

Sažetak: Zadrugarstvo u Srbiji ima dugu tradiciju, ali zadružni sektor nije razvijen, već je u privrednoj strukturi marginalizovan u poređenju sa razvijenim zadružnim sektorom zemalјa EU. Zadružno organizovanje je imperativ modernog produktivnog privrednog razvoja i danas predstavlјa predmet interesovanja svih vlada u svetu. Posebno je značajno za razvoj srednjeg i malog preduzetništva i od njega se očekuje više nego od profitnih organizacija. Zadrugarstvo može uticati na unapređenje održivosti sa tri aspekta: ekonomskog, sociološkog i ekološkog, ali ne samo zadruga i njenih članova, već i lokalnih i ruralnih područja u celini. Cilј rada je sagledavanje zadrugarstva i zadruga u unapređivanju održivog razvoja ruralnih područja u Srbiji. Najpre je definisana zadruga kao sui generis udruženje i ukazano je na postojanje njene pravne prirode. Zatim je definisan savremeni koncept ruralnog razvoja i pri tome analiziran je dosadađnji nivo ruralnosti, koji je veoma visok u Srbiji, te i mogućnosti za obnovu zapostavlјenih ruralnih područja. Nadalјe, istaknuta je istorijska uloga i značaj zadružnog pokreta u održivom razvoju sveta za XXI vek, što predstavlјa savremeni izazov i u Srbiji. U posebnom delu ove problematike ukazano je da identitet zadruge predstavlјa ugaoni kamen međaš za determinisanje zadruge kao posebnog privrednog lica i njeno razlikovanje od drugih subjekata. U poslednjem delu rada razmatra se sadašnje stanje u zadrugarstvu, a koje je definisano i uređeno Zakonom o zadrugama (2015). Istaknute su njegove dobre strane, ali i propusti koje bi trebalo otkloniti (posebno u delu o upravlјanju zadrugom i osnivanju novih oblika zadruga), kako bi se povećali uloga i značaj zadrugarstva u jačanju održivog razvoja ruralnih područja u Srbiji.Klјučne reči: održivi razvoj, ruralni razvoj, polјoprivreda i ruralna ekonomija, zadruga i zadružni identitet, zadružni pokret, zadrugarstvo u Srbiji.

This paper analyzes agriculture and food industry as key sectors of export in Serbia. The goal of the research is to point to the role and the significance of export of agriculture and food industry in the development of Serbia. The results show that the development strategy of Serbia must be based on the increase of export of agricultural and food products (more intense production) and the change of production structure in accordance with demand (especially with the demand for environmentally safe foods), with a higher level of finalization, in order to increase competitiveness and add value. Published data of the Statistical Office of the Republic of Serbia was used in the paper, and the charts represent the derivatives the authors prepared based on these original data. Research period included 2000 to 2015. The goal of the research of role and significance of export of agriculture and food industry in the development of Serbia was achieved by application of descriptive and comparative analysis, using statistical and mathematical method – linear trend of export and import of economy and agricultural and food products.

The constant pursuit of business improvement and the provision of the highest quality service to consumers requires the monitoring and introduction of modern market communications into the business process. Ensuring quality and more precise communications a big is advantage and basis he succeeded of business. These modern systems are primarily in the function of consumers or to the user service, then communication becomes basic agent For providing information, influence on the growth profit and provides se succeeded business position. Timely and organized channels communication se provides realization placed goals company.