the paper presents the situation of farms located in areas exposed

The rates of increase in labour costs in non-agricultural sections and prices of means of production for agriculture, which are higher than selling prices of agricultural products in countries with a market economy have resulted in a decrease in unit profitability of agricultural production. Farmers wishing to obtain a satisfactory income must increase their production scale, mainly by increasing farm area. The study covers two intentionally selected groups of countries differing with regard to economic development specified by gross domestic product (GDP) value per capita. The reason for this selection is the dependence of the farms' economic strength on the national economy level of analysed countries. The first group of countries with a high level of this indicator (GDP) includes:

The study focuses on the analysis of labor productivity in Polish agriculture in 2005 and 2016 in comparison to selected EU-15 countries (group 1) and some countries that joined the EU after 2004. In group 1, Austria, Belgium, Denmark, the Netherlands and Germany are included, while in group 2 - the Czech Republic, Slovakia, Lithuania, Latvia and Hungary. The analysis particularly considers the role of large farms, the size of which was contractually agreed at 30 ha of UAA. The aim of the study was to determine the impact of large farms on the level of labor productivity in total farms and to determine the possibility of reducing the differences between labor productivity in Polish large farms in relation to analogous farms in EU-15 countries, and determining whether changes occurring in Poland differ from those occurring in large farms in other post-socialist countries. In both groups of countries there was a decrease in the number of farms and an increase in labor productivity in agriculture in general and in surveyed classes in large farms. In the countries of group 2. the rate of labor productivity growth was higher than in group 1. However, it slightly reduced the differences. Labor productivity in agriculture in the countries of Group 1 was significantly higher than in Group 2. The increase in the number and share of large farms in the structure of farms was positively correlated with labor productivity in agriculture.

Abstract

Celem artykułu jest weryfikacja hipotezy, że pozarolnicze zajęcia posiadaczy gospodarstw rolnych ograniczają znacząco poziom wykorzystania ziemi przydatnej do prowadzenia produkcji rolniczej. Hipotezę poddano weryfikacji na podstawie materiałów od noszących się do sytuacji rolnictwa w 2013 r. w Polsce i w 12 innych krajach Unii Europejskiej, różniących się wartością PKB przeliczoną na mieszkańca. Analizowano gospodarstwa zwane pomocniczymi, których posiadacze ponad połowę swojego czasu przeznaczali na dodatkową pracę zarobkową. Stwierdzono, że wartość tzw. produkcji standardowej przeliczona na 1 ha użytków rolnych była w Polsce w gospodarstwach pomocniczych mniejsza średnio o 34% niż w gospodarstwach pozostałych, a w podgrupach różniących się powierzchnią posiadanych użytków rolnych różnica ta mieściła się w granicach od 25,3 do 40,1%. W większości innych analizowanych krajów unijnych średnie różnice krajowe mieściły się natomiast w granicach od 22,3 do 49,7%. Od tej sytuacji odbiegały wyniki w gospodarstwach pomocniczych w krajach z PKB przeliczonym na mieszkańca w kwocie mniejszej od 9,5 tys. USD (Bułgaria i Rumunia). Średnia wartość produkcji standardowej w gospodarstwach pomocniczych była tam większa o 45% niż w pozostałych. Wskazano, że przyczyną tego zjawiska mogła być większa w tych pierwszych obsada liczby zwierząt wyrażona w jednostkach przeliczeniowych przypadająca na jednostkę powierzchni użytkowanej rolniczo. Hipoteza przyjęta w artykule sprawdziła się zatem w gospodarstwach rolnych, których posiadacze ponad połowę swego łącznego czasu przeznaczają na dodatkową pracę zarobkową, a to z kolei ogranicza lub wymusza likwidację produkcji zwierzęcej.