No abstract

This article is dedicated to the Antoni Dydyński Foundation in Godowa, one of the oldest and most prosperous scholarship foundations of the 19th and the first half of the 20 th century. The Foundation's historical outline is presented by comparing the original idea expressed by the founder in the Foundation Act (from February 2, 1808) with the actual state after the foundation was established more than fifty years after its founder's death. The history of scholarships (up to a dozen each year), awarded without interruption by the foundation until 1939, is retraced on the basis of available sources. Finally, the foundation's scholars themselves are mentioned, as many of them, after receiving education in various centers from Cracow to Lviv, became prominent representatives of culture and science in Poland.

No abstract

W artykule przybliżone zostały mało znane losy księdza Augusta Nahlika (1812- 1878) z czasów, kiedy sprawował on probostwo w parafii pw. św. Katarzyny w Rumnie. Zaangażował się tam bowiem w ruch niepodległościowy, a następnie stał się jedną z czołowych postaci tzw. spisku w Horożannie, którego głównym celem było wywołanie w Galicji Wschodniej lokalnego powstania skierowanego przeciwko zaborcom. Wspólnie z innymi tego typu wystąpieniami na terenie całej Galicji spisek w Horożannie miał stać się ważnym ogniwem w przygotowywanym od lat 40. XIX wieku przez Towarzystwo Demokratyczne Polskie ogólnonarodowym zrywie niepodległościowym. Niestety, w 1846 r. spisek ten został wykryty i krwawo stłumiony przez chłopów, a same zaś zajścia w Horożannie łączone są z rozgrywającymi się w tym samym czasie wydarzeniami określanymi przez historiografię mianem rabacji galicyjskiej. Ks. Nahlik wraz z innymi spiskowcami, którym udało się ujść z życiem przed cepami i kosami chłopów, skazany został na 15 lat pobytu w jednym z najcięższych ówcześnie więzień Cesarstwa Austrii – twierdzy Spielberg. Jednak dzięki ogłoszonej w 1848 r. amnestii odzyskał wolność i po rocznej suspensie skierowany został najpierw na probostwo do parafii pw. św. Wawrzyńca w Chyrowie, a następnie w 1864 r. przeniesiony został na zachodnie krańce diecezji przemyskiej do parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP i Bożego Ciała w Strzyżowie, która była ostatnią placówką duszpasterską na drodze ks. Nahlika. Zarządzał nią bowiem aż do swojej śmierci w 1878 r. Treść artykułu wzbogaca ponadto edycja ostatniej woli ks. Nahlika z 1878 r., która zachowała się w aktach notarialnych Feliksa Misky’ego, a także fotografia księdza pochodząca ze zbiorów Polskiej Akademii Nauk.

Artykuł poświęcony jest księgom metrykalnym z lat 1784-1918 dotyczącym parafii Niepokalanego Poczęcia NMP i Bożego Ciała w Strzyżowie. Jego celem jest przedstawienie rozmieszczenia i stanu zachowania dostępnych metrykaliów, a także ukazanie, w jakim stopniu możliwe jest odtworzenie ruchu naturalnego zamieszkującej parafię ludności za pomocą tak rozproszonych akt. Stanowi również wstęp do dalszych badań nad ludnością strzyżowskiej parafii, a także samego miasteczka Strzyżów w XIX wieku.