Araştırma Makalesi/ Research ArticleBu makale Zeynep Fırat Ezenci tarafından, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü İç Mimarlık Programı'nda Doç. Dr. Damla Altuncu danışmanlığında hazırlanan "Türkiye'de Aydınlatma Tasarımının Zamandizini: Şişhane Örneği" başlıklı doktora tezinden üretilmiştir. ÖZElektrik enerjisi, sanayi devrimi ile birlikte yaklaşık son iki yüz yıldır aydınlatma alanında kullanılmaktadır. Ancak elektrik enerjisi kullanılmadan önce, farklı enerji kaynakları ile mekânlarda aydınlatma sağlanmıştır. Mekânları aydınlatabilmek için ise, çeşitli aydınlatma araçları kullanılmış ve zaman içerisinde evrim geçirerek farklı tasarımlarla karşımıza çıkmıştır. Aydınlatma kaynaklarının değişimi, aydınlatma elemanları üzerinden takip edilebilir olmuştur. Aydınlatma elemanlarının takibi yapılırken Osmanlı İmparatorluğu'nun içinde bulunduğu iktisadi, ticari ve ekonomik koşullar göz önüne alınmıştır. Aydınlatma yöntemlerinin ve araçlarının gelişimi, bu parametreler içerisinde değişip gelişmiştir. Bu çalışmanın amacı, yapay aydınlatmanın gelişimini Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde karar olarak aldığı sanayi kanunları ve sanayileşme politikaları çerçevesinde izleyebilmektir. Ayrıca Osmanlı İmparatorluğu'nun dağılması ve yeni kurulan Cumhuriyet'in etkisi ile değişen kaynakların izlerinin takip edilebilmesi amaçlanmıştır. Çalışma, Türkiye'deki aydınlatma gelişimini aydınlatma ürünleri üzerinden inceleyebilmek için sanayileşme Haliç Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 2021, 4/2: 123-172 Fırat Ezenci Z. ve Altuncu D. 124hamlelerini takip ederek literatüre kazandırmaya önem göstermektedir. Bu amaç doğrultusunda aydınlatma aygıtı ve teknolojisi satışı yapan işletmeler, basılı yayınlar üzerinden takip edilerek harita üzerinde yoğunlaştıkları bölgeler tespit edilecektir. Bu sebeple çalışmanın problemi; Türkiye'deki aydınlatma aygıtlarının gelişiminin işletme, üretici ve tasarımcı üzerinden kronolojisini oluşturmak için tasniflenerek topluma ve tarihe kazandırılmasına ihtiyaç vardır olarak belirlenmiştir.Çalışma ile aydınlatma elemanlarının, aydınlatma kaynaklarının farklılaşması ile değişime uğradığı varsayılmaktadır. Ancak bu durumun belirlenebilmesi için öncelikle dönemlerin teknolojik gelişimlerinin sanayileşme üzerinden araştırılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Çalışma 1850-1940 yılları arasında sınırlandırılmıştır. Çalışmada, aydınlatma aygıtlarının çalışma prensipleri ile aydınlatma tasarımı gibi teknik konular kapsam dışında bırakılmıştır.