Vergi afları, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde hükümetlerin sıklıkla başvurduğu bir uygulamadır. Ülkemizde sık sık vergi affı uygulamasına gidilmektedir. Mükelleflerin vergi affına ilişkin görüşlerini birçok faktörün yanı sıra sosyoekonomik faktörler de etkilemektedir. Bu çalışmada sosyoekonomik faktörlerin mükelleflerin vergi aflarına ilişkin görüşleri açısından önemi ortaya konmaya çalışılmaktadır. Çalışmada sosyoekonomik faktörler çalışmanın kısıtları çerçevesinde yaş, cinsiyet, eğitim ve kazanç aralıkları itibariyle ele alınmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi ile 2017 yılında Bursa ilinde vergi mükelleflerine 754 anket uygulanmış veriler elde edilmiştir. Yapılan kikare analizi sonucunda 'Vergi afları sonrasında, mükelleflerin daha sıkı gözetim ve denetim altında tutulmaları vergiye uyumu arttırır', 'Vergi afları dürüst mükelleflerde cezalandırıldıkları algısını yaratır' ve 'Vergi afları kayıt dışı işlemleri vergi sistemine dâhil ederek vergi tabanını genişletir' önermeleri ile eğitim, kazanç aralığı değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Buna karşın yaş ve cinsiyet değişkenleri ile anlamlı bir ilişki bulunamamıştır. Diğer bir deyişle sosyoekonomik faktörler vergi affına ilişkin görüşler açısından önemlidir ve vergi affına ilişkin görüşlerde farklılıklar yaratır.

No abstract

ÖZGelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde sık sık uygulanan vergi afları gelir arttırıcı ve vergi idaresinin yükünü azaltıcı araç olarak görülmektedir. Bununla birlikte vergi aflarına sık sık başvurulması dürüst vergi mükelleflerinde cezalandırıldığı ve vergi kaçağının yaygın olduğu algısını yaratarak, vergilemede adalet algısını ve vergi uyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Çalışmada vergi aflarının ve vergilemede adalet algısının vergi uyumu üzerindeki etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda Bursa ilinde 754 ticari kazanç elde eden vergi mükellefine anket gerçekleştirilmiştir. Çalışmada ilk olarak mükelleflerin vergi afları ve vergi adalet algılarına ilişkin ölçeklere faktör analizi uygulanmıştır. Sonrasında elde edilen faktörlerin vergi uyumuna etkisi çoklu doğrusal regresyon analiziyle ortaya konulmuştur. Analiz sonucunda, vergi uyumunun %18,2'sini ceza adaleti, prosedürel adalet ve vergi affı değişkenlerinin * Bu çalışma, Bursa Uludağ Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimi tarafından desteklenmiştir (Proje Numarası KUAP (I) -2017/8).

Bugün ülke ekonomilerine bakıldığında, küçük ve orta ölçekli işletmelerin, tüm işletmelerin yaklaşık %95-99'unu oluşturduğu ve yatırım, ihracat ve istihdam açısından ülke ekonomilerindeki paylarının sürekli arttığı görülmektedir. Bu da onları vergi uyumu açısından önemli bir grup haline getirmektedir. Bu çalışmanın amacı, vergi uyum niyetinin, sosyal normlar ve dağıtım adaleti tarafından nasıl etkilendiğinin küçük ve orta ölçekli işletmeler açısından incelenmesidir. Çalışmada vergi uyum niyetini, sosyal normları ve dağıtım adaletini ölçmek için üç farklı ölçek kullanılmıştır. Yapısal eşitlik