A discussion on the dwell time values at bus stops

Abstract

GirişŞehir içi taşımacılığında yolcu memnuniyetinin ve sistem performansının en önemli göstergelerinden biri doğru planlanmış ve tarifelerine uygun işletilen toplu taşıma hatlarıdır. Hatların uygun mesafelerde ve talebe cevap verebilecek doğru güzergâhlarda işletilmesi toplu taşıma sisteminin performansının değerlendirilmesinde son derece etkilidir.Toplu taşıma sisteminin performansının değerlendirilmesi amacıyla son yıllarda en çok kullanılan ölçüt güvenilirlik ölçütüdür [1]. Güvenilirlik, hatların planlanan tarifeye uygun çalışması, güvenli olması, talebe cevap verebilecek yeterli kapasite sunması gibi birçok faktöre bağlıdır ve hatlara ait yolculuk sürelerinin çeşitli istatistiklerinin hesaplanması ile bulunmaktadır. Bir toplu taşıma sistemine ait güvenilirliği etkileyebilecek üç temel faktör bulunmaktadır. Bunlar; hatların geçtiği güzergâhlara ait trafik koşulları, hatta ait özellikler (sefer sıklığı, sefer süresi, hatların uzunluğu vs.) ve yolcu karakteristikleri olarak gruplandırılabilir.Şehir içi trafiğinde, tüm taşıtlar ile bir arada işletilmekte olan lastik tekerlekli toplu ulaşım araçları için güvenilirlik hesaplamalarında mevcut yol ve trafik koşullarından kaynaklanacak etkenlerin göz ardı edilmemesi gerekir. Bu etkenlerin en önemli sonucu ise, aynı hatta ve aynı yönde hizmet veren toplu ulaşım araçlarının yolculuk sürelerindeki önemli farklılıklardır.Zirve ve zirve dışı saatlerde trafiğin farklı özelliklerine bağlı olarak yolculuk süresinde önemli değişiklikler gözlenebilmekte; bunun sonucunda ise özellikle ilk duraktan uzaklaştıkça ve durulan durak sayısı arttıkça otobüs hatlarının güvenilirlikleri de düşmektedir. Toplu ulaşımda servis döngü süresi belirlenirken, toplu taşıma güzergâhı üzerinde yer alan gecikme yaratıcı faktörlerin etkisi sağlıklı bir şekilde tanımlanmalıdır. Bu husus karayoluna dayalı toplu ulaşım sistemleri için daha da fazla önem taşımaktadır. Bir arterde, gecikme yaratıcı unsurlar, trafik karakteristiklerinin yanı sıra: a) Kavşaklar ve kavşakların fiziksel ve işletim özellikleri (sinyalize ve sinyalize olmayan, hemzemin veya farklı düzeyli gibi), b) Arter üzerinde bulunan yaya geçitleri ve/veya hareketliliği, c) Yol kenarı parklanmaları, d) Otobüs durakları olarak sayılabilir.Bu unsurlar genellikle trafik akımında yaratacakları gecikme açısından ele alınmaktadır ancak toplu taşıma hatlarına ait servis süresi üzerinde de oldukça önemli etkileri olduğu açıktır. Bunun dışında, otobüs işletmeciliği gibi, karayoluna dayalı toplu ulaşım sistemlerinde, otobüslerin durakta yolcu indirmebindirme için harcadıkları süre de doğrudan sistemin güvenilirliğini etkilemektedir. Ayrıca trafik mühendisliği çalışmalarında, özellikle sinyalize kavşak kapasitesinin belirlenmesinde Otobüs Engelleme Faktörü (bus blockage factor) etkin bir parametre olarak tanımlanmıştır [2].Bir otobüsün durakta durmasından kaynaklanan kayıp süre, otobüsün durağa yanaşması için hızını düşürmeye başlaması ve durması arasında geçen süre (yavaşlama ve durma), otobüsün durakta harcadığı süre (dwell time) ve yolcu indirme-bi...

Seyahat Süresi Değişkenliğinin ve Güvenilirliğinin İstatistiksel Analizi

“…Bu değişimin birçok nedeni olabilir. Örneğin toplu taşımadaki otobüs hatlarının güvenilirliği ile ilgilenilecek olunsaydı, güvenilirliği etkileyen temel faktörler arasında hat güzergâhlarına ait trafik koşulları, hattın uzunluğu ve yolcu nitelikleri (engelli veya bebek arabalı yolcular) gibi değişkenler bulunacak idi [8]. Bunların dışında, hava durumu, trafik kazaları, yol çalışmaları, konserler ve spor maçları gibi olaylar da seyahat süresi güvenilirliğini etkileyebilmektedir.…”