Amaç: Türkiye’de kamu hastanelerinde laboratuvar testlerinin kullanım durumunu çeşitli göstergelerle analiz etmek ve hastane maliyetleri üzerindeki etkisine dikkat çekmektir.
Gereç ve Yöntemler: Kamu hastanelerinde 2015-2019 yıllarına ait laboratuvar testlerinin kullanımı, test istem oranları, laboratuvar giderleri ve tıbbi hizmet verileri Sağlık Bakanlığı’ndan temin edilmiştir. Sağlık Bakanlığı’nın çeşitli veri tabanlarından elde edilen veriler, sentezlenerek analiz edilmiştir.
Bulgular: 2019 yılında 2,7 milyar liraya yükselen laboratuvar giderlerinin, kamu hastanelerinin toplam gideri içindeki oranı %5,67 düzeyindedir. Volüm ve gelir olarak ilk 25 teste bakıldığında; testlerin genellikle benzer olduğu, farklılıkların ise geri ödeme fiyatlarının yüksekliğinden kaynaklandığı görülmektedir. Dal eğitim ve araştırma hastanelerinde test istem oranı ile test başı giderin fazla olduğu bulunmuştur. Yaşlı nüfusun ve ortanca yaşın yüksek olduğu illerde aynı zamanda test istem oranının da fazla olması, kronik hastalık takibinin test istemini artıran bir etken olduğu kanıtı niteliğindedir. Gereksiz test istemleri (D vitamini gibi), hastane giderleri üzerinde önemli bir mali yük oluşturmaktadır.
Sonuç: Türkiye’de laboratuvar giderlerinin sürekli artış göstermesinin nedenlerinden biri olan fazla veya gereksiz test isteminin önüne geçilebilmesi için, akılcı laboratuvar kullanımı projeleri etkin bir şekilde yürütülmelidir. Laboratuvar testlerinin uygunluğunu geliştirmek, sadece maliyet etkinliği sağlamakla kalmaz, aynı zamanda daha fazla klinik fayda ve hasta güvenliğine katkı sağlar.