An Example of Rural Memories of Ities: Tekkeköy County (Samsun)

Abstract

Günümüzde şehir yerleşmesi olarak nitelendirilen birçok yerleşmenin geçmişine bakıldığında kırsal geçmişin baskın olduğu, kırsal yerleşme iken şehir yerleşmesine dönüştüğü görülmektedir. Bu dönüşüm yerleşmelerin nüfus istatistiklerine göre değişebileceği gibi yöneticilerin alacağı kararla idari kimliğinde yaşanan bir değişimle de gerçekleşebilmektedir. Kuşkusuz Türkiye’deki kırsal nüfus üzerindeki en büyük değişim 2012 yılında kabul edilen, 2013 yılında hayata geçirilen 6360 Sayılı Büyükşehir Yasası ile olmuştur. Bu yasa ile Türkiye’deki 30 büyükşehir belediyesindeki köy yerleşmelerinin tüzel kişilikleri kaldırılmış ve mahalleye dönüştürülmüştür. Büyükşehirlerin idari yapılarına yansıyan bu değişim, ilçelerdeki kırsal nüfusuda etkilemiş ve bu ilçelerin kırsal nüfusları 2013 yılı itibariyle ortadan kaldırılmıştır. Bu ilçelerden biri olan Tekkeköy’ün 1990 yılındaki kırsal nüfusu 37.379 olurken, şehir nüfusu 11.351’dir. Takip eden yıllarda her ne kadar Tekkeköy’ün kırsal nüfusu azalsa da 2012 yılında ilçedeki köy nüfusu 11.897 olarak kayıtlara geçmiştir. 2013 yılında kırsal nüfusunun tamamının şehir nüfusuna dönüştüğü Tekkeköy’de de 31 köyün tamamı tüzel kişiliklerini kaybetmiş ve mahalle sayısı 63’e yükselmiştir. Köyden mahalleye dönüştürülen bu yerleşmelerin büyük bir kısmında hâlâ sağlık ocağı, okul, postane gibi temel hizmetler verilememektedir. Bu hizmetleri almak için Tekkeköy’deki 19 Mayıs, Hürriyet, Cumhuriyet gibi eski şehir nüfusu olarak kabul edilen mahallelere gitmek zorunda kalan insanlar kendini kırsal kimlik içerisinden çıkaramamakta, şehirli nüfus olarak görememektedir. Aldığı hizmeti yeterli bulmayan, şehirsel yerleşmelerde var olan fonksiyonel donatılardan mahrum alan bu büyükşehirli yeni tip mahalle nüfusları, kır ve şehir nüfusu arasında sıkışmış yerleşmeler olarak kimliklerini devam ettirmektedirler. Kuşkusuz bu sıkışmışlık insanları yaşadıkları mahallelerden göçe sürüklediği gibi kırsal yerleşmelerde hâlihazırda yürütülen ekonomik faaliyetlerin de zamanla yok olmasına neden olmaktadır.