An Unknown Calligraphist: Izmitli Ali Vasfi Efendi’s Life, Calligraphy Plates, and Works in Kocaeli

Abstract

Bu makalenin konusunu İzmitli Ali Vasfi Efendi’nin hayatı ve hat alanındaki çalışmaları oluşturmaktadır. Ali Vasfi Efendi’nin 19.yy.’da yaşamış bir hat sanatçısı olduğu tarafımızca tespit edilmiştir. Söz konusu hattatın, bir icâzet levhasından hareketle babası Seyyid Hafız Ahmed Efendi’den icazet onayı (hatt-ı icâze) aldığını söylemek mümkündür. Çalışmalarında, isminin sonuna “İzmidî” mahlasını kullanması, sözü edilen kişinin İzmitli olduğunu göstermektedir. Günümüzde hattata ait levha çalışmaları kapsamında bir kıt’a formunda levha ile iç ve dış cetvellerle sınırlandırılmış celi tâ’lik hatlı levha tespit edilmiştir. Kocaeli’nin merkez ilçe, Kandıra ve Gölcük ilçelerindeki mimari eserler ve mezar taşları üzerinde ise Ali Vasfi Efendi’ye ait imzalı kitabelere ulaşılmıştır. Sözü edilen mimari eserlerden çeşme ve cami yapılarının ön yüzeylerinde yatay dikdörtgen pano içinde yazılar taşa hakkedilmiştir. İki adet mezar taşı kitabesinde ise dikdörtgen prizma biçimli gövde bölümünün ön yüzeyinde kitabe metni bulunmaktadır. Hattat, mimari eserlerde daha çok celi sülüs hatlı yazıyı tercih etmiştir. Bunun haricinde hattat, çalışmalarında celi tâ’lik, nesih gibi yazıları da kullanmıştır. Taş kitabelerdeki yazı, zeminden oyularak kabartılmış şekilde işlenmiştir. Levha çalışmalarında ise aharlanmış (kağıdın cilalanması) kağıda siyah mürekkeple yazı yazılarak rokoko ve barok üsluplu hat eserler oluşturulmuştur. Ali Vasfi Efendi’nin yazı karakterinde eski yazı geleneğini devam ettirdiğini ancak oluşan zaman içinde kendi tarzını da geliştirdiğini söylemek mümkündür. Hattata ait ulaşabildiğimiz eserlerinde kitabe ve levha metinleri yerinde görülmüş, fotoğrafları çekilmiş, ölçüleri alınmış ve yazı analizleri yapılmıştır. Bahse konu olan hattatın mezarı, İzmit merkez ilçesinin Bağçeşme mevkii Namazgâh Şehitliğinde bulunmaktadır. Mahallî ölçekte çeşitli eserler vermiş olan İzmitli alim ve hattat Ali Vasfi Efendi’nin bilinmeyen eserlerini inceleyip Türk Sanat Tarihi alanına kazandırmak ve bu alandaki önemli bir eksikliği gidermek çalışmamızın temel amacını teşkil etmektedir.