Analysis of spatial distribution and determinants of machine-equipment and irrigation support for providing rural development according to provinces

Abstract

Bir ekonomik faaliyet olarak tarım, nüfusun önemli kısmının bu sektörde istihdam edildiği azgelişmiş ülkelerde kalkınma açısından önemli bir role sahiptir. Konu hakkında yapılan çalışmalar göstermektedir ki tarımsal gelişme özellikle kırsal alanlardaki yoksulluğun azaltılmasında oldukça etkilidir. Bu anlamda ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayalı ülkelerde bu sektör kalkınmanın olmazsa olmazlarındandır. Gelişmekte olan ülkelerde ise tarımın kalkınmadaki etkisi konusunda azgelişmiş ülkelerdekine benzer bir rol yüklemek mümkün değildir. Ancak bu ülkelerin ekonomik yapısı geleneksel sektör olan tarım ve modern kapitalist sistemi içeren çifte bir ekonomik sistem (Diao vd., 2010) olduğundan tarımı kalkınma sürecinin tamamen dışında bırak-mak ya da etkisiz kabul etmek doğru değildir. Bu anlamda gelişmekte olan ülkelerde tarım sektörünü, kalkınmanın ana unsuru olmamakla birlikte özellikle kırsal alanlarda kalkınmanın sağlanması ve yoksulluğun azaltılmasında önemli bir araç olarak yorumlamak mümkündür (World Bank, 2007;Dethier ve Effenberger, 2012). Bu konuda pek çok ampirik kanıt bulunmaktadır. Örneğin Mellor (2001), gelişmekte olan ülkelerde yoksulluğun azaltılmasında tarımın doğrudan ya da dolaylı olumlu etkileri olduğunu; Datt ve Ravallion (1998), tarımsal üretimdeki verimlilik artışının hem yerel hem de ulusal ölçekte mutlak ve göreceli yoksulluğu azalttığını; Christiansen ve Demery ( 2007) ise kişi başına düşen tarımsal büyüme oranında yaşanacak %1'lik artışın yoksulluğun azaltılmasında sanayi sektöründe yaşanacak %1,6'lık ve hizmet sektöründe yaşanacak üç kat artıştan daha etkili olduğunu tespit etmiştir.Kırsal alanlar gerek sosyal gerekse ekonomik anlamda kentlere göre daha dezavantajlı durumda olup yoksulluğun yoğunlaştığı mekanlardır. Bu alanda yaşayan bireylerin temel ekonomik faaliyetleri tarım ve ilgili sektörler olduğundan kalkınmanın sağlanmasına yönelik uygulamaların başında tarımla ilgili olanlar gelmektedir. Bu bağlamda çalışmanın konusunu Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) kapsamında yapılan makine-ekipman ve sulama desteklerinin mekânsal dağılışı ve belirleyicileri oluşturmaktadır. Buna yönelik ilçeler bazında, makine-ekipman desteği ve sulama desteği miktarlarına ilişkin veriler elde edilmiş, toplam tarım alanı dikkate alınarak dekar başına düşen destek miktarları hesaplanmış ve elde edilen değerler tematik haritalara dönüştürülmüştür. Sıcak Nokta Analizinden faydalanılarak bu desteklerin mekânsal kümelenme karakteristikleri tespit edilmiş, böylelikle Türkiye'de kırsal kalkınmayı desteklemeye yönelik yapılan tarımsal desteklerinin mekânsal dağılış profili oluşturulmuştur.