Aridity index as a useful tool for describing impacts of precipitation and temperature regime on maize yield in Vojvodina

Abstract

Izvod: Obračunom indeksa aridnosti (AI) analiziran je uticaj režima padavina i temperature vazduha na prinos kukuruza u Vojvodini. Eksperimentalna istraživanja proizvodnje kukuruza u uslovima navodnjavanja obavljena su na oglednom polju Instituta za ratarstvo i povrtarstvo iz Novog Sada, na Rimskim Šančevima, na zemljištu tipa karbonatni černozem lesne terase u periodu 1997-2007. Prosečni prinosi kukuruza u Vojvodini za ispitivani period preuzeti su iz Statističkog godišnjaka Srbije. AI je obračunat korišćenjem standardizovanih vrednosti srednje mesečnih temperatura vazduha (T`) i mesečnih suma padavina (P`) u junu, julu i avgustu. Utvrđena je visoko signifi kantna korelacija (r = 0,86 ** ) između AI i prosečnih prinosa kukuruza u Vojvodini. Korelacije između AI i prinosa kukuruza dobijenih u ogledima sa navodnjavanjem (r = -0,24) i bez navodnjavanja (r = 0,40) nisu bile statistički značajne. Velike razlike u vrednostima koefi cijenta korelacije između AI i prinosa kukuruza dobijenih u ogledima u uslovima prirodne obezbeđenosti biljaka vodom i prosečnih prinosa kukuruza u Vojvodini ukazuju na velike mogućnosti unapređenja tehnologije proizvodnje ove biljne vrste. Ostvareni efekti navodnjavanja na prinos kukuruza od oko 20% (2,04 t ha UvodKukuruz (Zea mays L.) je jedna od najznačajnijih ratarskih biljaka u svetu. Po površinama na kojima se gajio u svetu u periodu 1995-2007. (oko 140 miliona ha), zauzimao je treće mesto, iza pšenice i pirinča. Međutim, po proizvodnji zrna od oko 609 miliona tona bio je na prvom mestu ispred pirinča i pšenice. Kukuruz se u istom periodu u svetu gajio na približno 24% površina pod žitaricama, sa učešćem oko 30% u proizvodnji zrna i proseč-nim prinosom od 4,33 t ha -1 (FAOSTAT 2007). Još veći značaj kukuruz ima za našu zemlju, jer se u istom periodu gajio na oko 38% oraničnih površi-na, a naročito u Vojvodini, gde je njegovo učešće u strukturi setve bilo na 41% oranica, ili drugim rečima, prosečne površine za dugi niz godina iznosile su oko 650.000 ha (Starčević & Latković 2005). Prosečan prinos u periodu 1997-2007. iznosio je 5,0 t ha -1 varirajući u širokom rasponu od 2,94 t ha -1 do 6,44 t ha -1 (Republički zavod za statistiku 2007) i bio je u korelaciji, pre svega, sa količinom i rasporedom padavina.Klimatsko područje Vojvodine odlikuje se promenljivošću meteoroloških uslova u pojedinim godinama, što se posebno odnosi na padavine, koje po godinama variraju kako po količini tako i po rasporedu. Ako sušu defi nišemo kao nedovoljno snabdevanje biljaka vodom, kada je potencijalna evapotranspiracija veća od stvarne, bez obzira na uzroke toj pojavi, onda je očigledno da je suša u našim klimatskim uslovima redovna pojava, javlja se svake godine i ostavlja manje ili veće posledice na prinose gajenih biljaka.Obično se smatra da je kukuruz otporan prema suši, te da ekonomično troši vodu. Međutim, pošto stvara veliku vegetativnu masu, daje visoke prinose, ima dugačak vegetacioni period u toku prolećno-letnjih, toplih meseci, kukuruz troši velike ukupne količine vode (Bošnjak & Pejić 1994, ...

Upgrading Maize Cultivation in Bosnia and Herzegovina from Rainfed to Irrigated Systems: Use of Remote Sensing Data and the Dual Crop Coefficient Approach to Estimate Evapotranspiration

“…Since the approach of calculating ETc using dual crop coefficient or remote sensing has not been previously applied in BiH and the wider region (including Serbia and Croatia), it is challenging to find studies that have estimated the ETc values of maize for the Balkan region under non-stress conditions. For the Vojvodina region in Serbia, Pejić and Rajićand [94] reported maize ETc values of around 530 mm, while Gregorić and Počučaand [95] obtained an average value for the period from 1975 to 2000 of 511 mm. Using the FAO56 methodology and tabulated Kc values, Kresovic and Matovicand [96] obtained an average ETc value for maize for the period from 2002 to 2010 of 530 mm, while Šimunić and Liksoand [97] obtained 561 mm for wet, and 514 mm for dry year in Croatia.…”