Avrasya’nin Jeopoli̇ti̇ği̇ Bağlaminda Rusya’nin Karadeni̇z Poli̇ti̇kasi

Abstract

Avrasya’nın merkezinde yer alan Karadeniz, Batı ve Rusya arasındaki sınır hattını oluşturmaktadır. Soğuk Savaş döneminde çatışmalardan uzak olan sınır, Soğuk Savaş’tan sonra sorun hattına dönüşmüştür. Sorunun özü, NATO'nun doğuya genişlemesi ve Rusya’nın buna gösterdiği tepkidir. Karadeniz’in Batı kapsama alanına girme olasılığı Rusya’nın tutumunda önemli değişikliğe neden olmuştur. NATO’nun Gürcistan ve Ukrayna’yı üye olarak kabul etme olasılığını gündeme almasından itibaren Rusya’nın Ağustos 2008’de Gürcistan’a, Mart 2014’te Ukrayna’ya müdahalesi ve Kırım’ı ilhak etmesi, Karadeniz’in Batı’nın kontrolü altına girme olasılığına karşı tepkileridir. Rusya’nın 24 Şubat 2022’de başlattığı Ukrayna’yı işgali de, daha önceki adımların devamı olarak yorumlanabilir. Rusya’nın işgal kararının altında, Batı’nın Doğu Avrupa’dan sonra Karadeniz’de de söz sahibi olma niyetine karşı kararlı tepki göstermesi yatmaktadır. Aslında Rusya’nın Batı’nın Karadeniz’deki varlığını kabul etmesi, güvenliği için kontrolü altında olması gereken yakın çevresindeki bağın koparılmasına razı olması demektir. Rusya’nın güvenliğini sağlama inisiyatifinin kaybolmasıyla sonuçlanacak böyle bir durumu kabul etmesi mümkün değildir. Bu nedenle Batı’yı bölge dışında tutma esasına dayanan Rusya’nın Karadeniz Politikası, bölgeye yönelik güvenlik, siyasi ve ekonomik çıkarlarını gerçekleştirmesini sağlayacak bileşenler üzerine inşa edilmiştir. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı, Rusya’nın uygulamaya koyduğu Karadeniz politikasının temel esaslarının ortaya konulması, bunun Karadeniz ve geniş havzası için doğuracağı sonuç ve etkilerin tespit edilmesidir.