Countries’ Constitutions Viewed from an Economic Perspective: Why They Are Enacted and How Stable They Are

Abstract

Przyczyny ustanawiania i stabilność konstytucji państwa-perspektywa ekonomiczna 1 Streszczenie: Artykuł ma na celu wskazanie najważniejszych wątków z powstałej na przestrzeni ostatnich lat literatury wyjaśniającej powody ustanawiania konstytucji, ich trwania i zmian oraz powiązanie tych rozważań z zagadnieniami dotyczącymi wpływu konstytucji na gospodarkę. Zaprezentowana dyskusja czerpie przede wszystkim z osiągnięć ekonomii konstytucyjnej, nowej ekonomii politycznej i ekonomicznej analizy prawa, sięgając m.in. do wytłumaczeń nawiązujących do teorii praw własności, teorii grup interesu, czy analiz rozkładu siły politycznej pomiędzy różne grupy w społeczeństwie. Przedstawione rozważania pozwalają zidentyfikować podstawowe czynniki kształtujące proces ustanawiania reguł konstytucyjnych oraz ich trwałość, naświetlając jednocześnie cztery kanały, poprzez które konstytucja może wpływać na gospodarkę. W tym kontekście, uwaga koncentruje się na (1) znaczeniu, jakie konstytucja ma dla wzmacniania wiarygodności obietnic składanych przez elity polityczne; (2) na roli jaką odgrywa ona przy zwiększaniu stabilności politycznej w państwie; (3) na działalności grup interesu czerpiących wymierne korzyści z konkretnych zapisów konstytucyjnych; oraz (4) na kosztach transakcyjnych, które różni aktorzy społeczni ponoszą, czy to z konieczności dostosowania się do obowiązujących reguł czy też z chęci ich obejścia. Sformułowane w artykule wnioski mogą stanowić podstawę do dalszych badań poświęconych, np. potencjalnej substytucyjności bądź komplementarności pomiędzy niektórymi regułami konstytucyjnymi, jak i tych koncentrujących się na problemie endogenizacji konstytucji.