Cyfrowy ślad konsumenta

Abstract

Współczesna gospodarka od kilku lat podlega cyfrowej transformacji. Cyfryza- cja gospodarki i społeczeństwa jest jedną z najbardziej dynamicznych zmian, która otwiera wiele nowych (niezbadanych jeszcze obecnie) możliwości. Procesy datafi- kacji i usieciowienia, które związane są z tworzeniem cyfrowych danych o świecie rzeczywistym, leżą u podstaw gospodarki cyfrowej. Gospodarkę cyfrową dodatko- wo napędza rozwój internetu rzeczy, chmury obliczeniowej, uczenia maszynowego, przetwarzania dużych zbiorów danych, robotyzacji, platformizacji itp. Nie ma już powrotu do gospodarki analogowej. Jednakże czy w nowej rze- czywistości gospodarki cyfrowej odnajdują się podmioty rynkowe? Po pierwsze, konsument. Czy kuszony atrakcyjną ofertą zakupu w sieci jest świadomy konse- kwencji tego zakupu? Czy ma świadomość braku anonimowości i sprzedaży swojej prywatności? Po drugie, przedsiębiorstwa i instytucje. Wiele podmiotów intencjonalnie zbiera określone dane, ale mnóstwo danych czerpanych jest au- tomatycznie z przedmiotów współtworzących infrastrukturę internetu rzeczy. Czy, a jeśli tak, to jak, przedsiębiorstwa i instytucje, działając w sieci, wykorzy- stują do swoich celów pozostawione przez konsumentów ślady cyfrowe? Rosnący poziom cyfryzacji gospodarki skłania do podejmowania badań doty- czących poziomu i zakresu cyfryzacji, jej uwarunkowań i skutków. Celem monogra- fii jest przybliżenie czytelnikowi istoty, znaczenia i uwarunkowań procesu cyfryza- cji zachowań konsumentów i implikacji tego procesu dla szeroko rozumianego biznesu. Książkę podzielono na dwie części. Pierwsza stanowi teoretyczno- -metodyczne ujęcie badania konsumenta w gospodarce cyfrowej, druga to ujęcie empiryczne konsekwencji cyfryzacji gospodarki w jej wybranych obszarach. Część pierwszą książki otwiera rozdział teoretyczny (Konsument i jego ślad w gospodarce cyfrowej), w którym zdefiniowano gospodarkę cyfrową i jej filary oraz konsumenta w gospodarce cyfrowej i jego transformację. Wskazano cechy konsumenta cyfrowego i etapy procesu nabywczego, a w konsekwencji ślady cyfrowe, jakie pozostawia aktywność konsumenta w sieci. Konsument cyfrowy to nowy dynamicznie rozwijający się podmiot rynko- wy, który stał się obiektem badań naukowych zarówno w kraju, jak i zagranicą. W rozdziale drugim (Konsument 4.0 w piśmiennictwie) za pomocą analizy bibliometrycznej dokonano przeglądu publikacji o tematyce konsumenta 4.0 w obszarze nauk ekonomicznych wydanych w latach 2010-2022 i udostępnio- nych w bazach naukowych Web of Science i Scopus. Uczestnictwo konsumenta w wirtualnym świecie i funkcjonowanie w rze- czywistości przenikniętej cyfrowymi technologiami, korzystanie z cyfrowych produktów i usług pozostawia cyfrowe ślady w postaci danych, które są zbierane i wykorzystywane przez przedsiębiorstwa, organizacje i instytucje publiczne. Dane generowane, przechowywane i udostępniane uczestnikom gospodarki cyfrowej pochodzą z wielu źródeł. Systematykę tych źródeł przedstawiono w rozdziale trzecim (Źródła informacji o cyfrowym konsumencie). W rozdziale usystematyzowano zarówno źródła informacji (ze wskazaniem na przedmiot dostępnej informacji), jak i narzędzia służące do pozyskiwania informacji o cy- frowym konsumencie (w tym pośrednie i bezpośrednie metody gromadzenia informacji). Część druga książki stanowi interesujące studium empiryczne konsekwencji cyfryzacji różnych obszarów gospodarki. Rozdział czwarty (Konsumpcja cyfrowych treści edukacyjnych na przykładzie wybranych platform subskrypcyj- nych) porusza problem cyfryzacji i platformizacji usług edukacyjnych. W roz- dziale przedstawiono istotę funkcjonowania platformy subskrypcyjnej oraz wskazano cechy użytkownika takiej platformy. Dokonano analizy wybranych platform edukacyjnych dostępnych na polskim rynku, wskazując na kluczowe obszary działania (w tym grupę docelową, treści edukacyjne oraz formy ich przekazywania użytkownikom). Rozdział piąty (Skuteczność cyfrowych kanałów migracyjnych klientów na rynku usług bankowych) to przykład wykorzystania możliwości technologii cyfrowych w sektorze bankowym, w którym autorzy analizują skuteczność cy- frowych kanałów migracyjnych klientów dwóch banków. Przedstawiony w roz- dziale case study odnosi się do kampanii informacyjnych Raiffeisen Banku oraz skierowanej do klientów ING. Rozdział szósty porusza problematykę bezpieczeństwa korzystania z usług finansowych przez internet. Zaciąganie finansowych pożyczek w sieci z jednej strony pozwala klientowi na osiąganie korzyści poprzez zminimalizowanie nie- wygodnych ograniczeń przestrzennych, czasowych i dokumentacyjnych związa- nych z nabywaną usługą, z drugiej strony stanowi dla klienta zagrożenie. W rozdziale (Nie)bezpieczeństwo finansowe klientów instytucji pożyczkowych w sieci, poza czyhającymi na klienta zagrożeniami, wskazano działania instytu- cji pożyczkowych podejmowane w celu osiągnięcia najwyższych poziomów bezpieczeństwa dla klientów. W rozdziale siódmym (Ślad węglowy konsumenta w gospodarce cyfrowej) opisano powiązania rosnącej konsumpcji cyfrowej z emisją gazów cieplarnia- nych i generowaniem śladu węglowego przez konsumentów. Autorka opisuje sposoby liczenia śladu węglowego generowanego przez cyfrowych konsumen- tów, jednocześnie wskazując na wagę problemu w kontekście zmian klimatycz- nych i konieczność podejmowania działań zmierzających do bycia świadomym eko-e-konsumentem. Rozdział ósmy (Wykorzystanie technologii blockchain w marketingu sportu – wybrane zagadnienia) obejmuje treści związane z nowoczesnymi technologiami wykorzystywanymi przez podmioty działające w branży sportowej. W rozdziale opisano sposoby zastosowania technologii blockchain w marketingu i wpływ cyfryzacji na zachowania konsumentów sportu. Powszechny dostęp do internetu oraz informacji tam zawartych spowodo- wał wzrost znaczenia liderów opinii w procesie zakupowym. Liderami opinii stali się influencerzy. Moda na współpracę z influencerami nie omija również przedsiębiorstw produkcyjnych. W rozdziale dziewiątym (Współpraca influen- cerów z przedsiębiorstwami produkcyjnymi w przestrzeni cyfrowej) autorzy pod- dali ocenie efekty współpracy wybranych przedsiębiorstw produkcyjnych działa- jących na polskim rynku z inluencerami. Transformacji cyfrowej w pierwszej kolejności, w zawansowanym stopniu, podlega przemysł. Złożoność procesów technologicznych w przemyśle 4.0 jest przedmiotem rozważań w rozdziale dziesiątym (Zastosowanie modelu współ- pracy zdalnego eksperta w przemyśle 4.0 z wykorzystaniem urządzeń head mounted display). Autor wskazuje na korzyści dla przedsiębiorstwa wynikające z pracy w formule zdalnego eksperta, z wykorzystaniem montowanych na gło- wie urządzeń sterowanych głosowo (head mounted display). Łącząc teorię z wynikami badań empirycznych, książka ta jest skierowana zarówno do szerokiego grona badaczy z różnych dyscyplin, jak i do praktyków marketingu. Może być również uzupełnieniem wiedzy jako dodatkowa lektura dla studentów gospodarki cyfrowej, informatyki, zarządzania i ekonomii. Książ- ka jest efektem współpracy naukowców i praktyków. Grono praktyków to dok- toranci w Katedrze Badań nad Gospodarką Cyfrową. Życzymy miłej lektury w cyfrowej rzeczywistości!