Dehumanization as an Ethical Issue in the Health Services Sector

Abstract

ÖzTemel misyonu insana hizmet olan ve ahlakla çok kadim ve güçlü bir irtibatı olan sağlık hizmetleri sektöründe çalışanların zaman zaman hastalara yönelik gayri ahlaki davranışlar sergilemesinin veya öyle olmasa bile bu davranışların hasta tarafından gayri ahlaki olarak algılanmasının temel nedeni nedir? Hastanın insani özelliklerini yadsıyan bir paradigmanın sağlık sektörüne hâkim olması, sağladığı faydalar yanında, gayri ahlaki davranışları da kolaylaştırmakta mıdır? Eğer öyleyse çözüm için neler yapılabilir? Bu soruların cevabının arandığı çalışmada sağlık hizmetleri sektöründe iş ahlakı bağlamında son yıllarda günde-me gelen insandışılaştırma (dehumanization) kavramı, literatürden istifade edilerek çeşitli açılardan incelenmiştir. Çalışmada, insandışılaştırma olgusunun kavramsal çerçevesi, tutum ve algı yönleriyle nasıl ele alındığı, iş ahlakı bağlamında hangi araştırma yöntemleriyle irdelendiği, animalistik -mekanistik türleri ve dikey -yatay boyutları, sektörel, örgütsel ve ilişkisel sebepleri, olumlu ve olumsuz sonuçları ve olumsuz sonuçlarını ortadan kaldırmaya yönelik çözüm önerileri tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler İnsandışılaştırmanın Kavramsal ÇerçevesiTürkçe literatürde canavarlaştırma, insan gibi görmeme, insansızlaştırma, insanlıktan uzaklaştırma, insandışılaştırma gibi terimlerle karşılanan "dehumanization" kavramı ülkemizde oldukça az sayıda bilimsel yayına konu olmuştur. Başta hekim ve hemşireler olmak üzere sağlık hizmetleri sektöründe çalışan-ların hastalarla ilişkilerinde ortaya çıkan bir olgu olarak insandışılaştırma konusunda ise Türkçe bilimsel bir çalışmaya rastlamadık. Bu çalışmanın amacı söz konusu kavramı sağlık hizmetleri sektöründe iş ahlakı bağlamında incelemek, bir sektörü veya mesleği toptancı bir yaklaşımla suçlamadan, bu olgunun neden ortaya çıktığı üzerinde durmak, olumlu ve olumsuz sonuçlarına işaret etmek ve olumsuz taraflarını ortadan kaldırmaya yönelik çözüm önerileri sunarak konunun tartışılmasına katkıda bulunmaktır.İnsandışılaştırma olgusunun insandışılaştıran ve insandışılaştırılan şeklinde iki tarafı, insandışılaştırma tutumu ve insandışılaştırılma algısı şeklinde iki yönü vardır. Sağlık hizmetleri sektörü açısından bakıldığında insandışılaştırma tutumu sağlık personelinin -kendisi farkında olsun veya olmasın-hastaya yönelik sahip olduğu tutumu, insandışılaştırılma algısı ise hastanın -gerçekte böyle bir tutum olsun veya olmasın-sağlık personeli tarafından kendisine karşı böyle bir tutum olduğunu hissetmesini ifade etmektedir.Bir tutum olarak insandışılaştırma, kişinin, muhatabı olan kişi veya grubun sahip olduğu insani özellikleri kısmen veya tamamen inkarı anlamına gelir (Oliver, 2011). İnsandışılaştırma kavramı literatürde önce, kişiler veya gruplar arasında ortaya çıkan şiddet eylemlerinin meşrulaştırılmasını sağlayan bir etken olarak incelenmiştir (Haslam ve Loughnan, 2014). Kişi veya gruba yönelik şiddet eylemine başvuranlar, kurbanlarının kendilerinden farklılıkları üzerine bina ettikleri, muhatabı insandışılaştırma tutumlarıyla bu kişilerin insani kimlikleri...

Clinical nurse adherence to professional ethics: A grounded theory

“…15,23,24 Personal ethics are formed quietly during development and nurses have their own standards of what is right and wrong. 25 When faced with complex and changing ethical situations in the clinical setting, and confusion arises because the professional codes of nursing cannot be fully applied, 26 nursing staff tend to follow their own rules.…”

Dehumanization of Hospitalized Patients and Self-Dehumanization by Health Professionals and the General Population in Greece

“…When human uniqueness characteristics such as kindness and moral sensitivity are not recognized in groups or in individuals, they are considered uncultured, coarse, without self-control, incomprehensible or irrational, childish, immature. Their behavior is guided by motivations, appetites and instincts without cognitive mediation [ 1 , 3 , 5 , 6 ]. This is the animalistic form of dehumanization, at the core of which is an obvious or tacit resemblance of humans to animals and highlights their beastly or barbaric features.…”