Dobrowolność versus przymus w polityce emerytalnej: behawioralne aspekty wieku emerytalnego i decyzji emerytalnych

Abstract

Wstęp: Niniejszy artykuł wpisuje się w nurt aktualnej dyskusji na temat istoty, funkcji i kształtu ustawowego wieku emerytalnego we współczesnym systemie emerytalnym. Skonfrontowano ze sobą dwie opcje: przymus oraz dobrowolność. Cel: Celem artykułu jest podważenie sensu istnienia ustawowego wieku emerytalnego w systemie zdefiniowanej składki. Autor podaje w wątpliwość zasadność łączenia uprawnień emerytalnych z wymogiem pracy do odgórnie narzuconej granicy wieku. Materiał i metody: W toku prac badawczych wykorzystano wyniki różnych badań przeprowadzonych w ramach ekonomii behawioralnej. Na tej podstawie wyszczególniono szereg systematycznych błędów, które kształtują proces podejmowania decyzji emerytalnych. Wnioski: Racjonalność decyzji emerytalnych jest ograniczona ze względu na różne błędy i ułomności, które mają charakter intrapersonalny (wynikają z wewnętrznych cech człowieka) oraz interpersonalny (wynikają z uwarunkowań zewnętrznych i związane są z funkcjonowaniem całego społeczeństwa). Jest to ważny argument przeciwko stosowaniu dobrowolności w polityce emerytalnej. Wydaje się jednak, że przeciwdziałanie tym ograniczeniom byłoby bardziej uzasadnione niż stosowanie przymusu.