Dünya Mirası Kırsal Kültürel Peyzajları ve Selge Tarım Terasları

Abstract

Bu çalışmada Dünya Mirası Kültürel Mirasları listesinde yer alan ve kırsal nitelik taşıyan kültürel peyzaj alanlarının değerlendirilmesi ile Dünya Mirası kültürel peyzajları açısından tarımsal ve kırsal özellikleri itibariyle binlerce yıldır süregelen geleneksel alan kullanım deseni ile Selge geleneksel tarım terasları incelenmiştir. Çalışmada, Dünya Miras Listesindeki miras alanları seçilme kriterleri doğrultusunda yorumlanmaktadır. Arazi çalışmaları ve yapılan kaynak incelemeleri ile ortaya konan ve Selge antik kentinin belirgin bir özelliği olan geleneksel tarım terasları ve antik özellikleri açısından UNESCO tarafından belirlenen kriterler doğrultusunda uygunluğu değerlendirilmiştir. Selge antik kentinin ve geleneksel tarım teraslarının Dünya Miras Listesinde yer alan kırsal kültürel peyzajların öne çıkan özelliklerini içermesi, geleneksel alan kullanımı ve tarihi doku değerleriyle listede yer alması gerekliliğinin ortaya konulması çalışmayı önemli kılmaktadır.

GIAHS Globally Important Agricultural Heritage Systems and the Mediterranean case Selge in the protection of rural-agricultural landscapes

“…( 2008)'e göre ülkemizin Akdeniz bölgesinden Selge antik tarım terasları çeşitlilik, olağanüstü karakter, sürdürülebilirlik, küresel önem ve temsil edilebilirlik kriterleri üzerinden değerlendirilmiş (Şekil 2). Selge'nin GIAHS kriterlerini karşılayacak doğal ve kültürel özellikleri başta Von Lanckoronski (1892), Machatschek (1977), Strabon (2009), Nolle (2015), Kunar (1995), Büyükyıldırım (1991), Balta & Atik (2019) ve Tarım ve Orman Bakanlığı 6. Bölge Müdürlüğü Doğa Koruma ve Milli Parklar Şube Müdürlüğü (TOB, 2020) olmak üzere alana ilişkin literatür bulguları ve Selge'de gerçekleştirilen görsel peyzaj analizlerinden elde edilmiştir.…”

“…Selge Toros Dağları'nın 1000-1250 m yükseklik aralığında yer alan dağ zirveleri ile çevrili verimli bir havza üzerine inşa edilmiş bir dağ sırtı yerleşimidir (Atik & Altuntaş 2011). Akdeniz'i İç Anadolu'ya bağlanan Aspendos-Selge-Pednelisos-Adada-Aprotari antik yolu ve Olukköprü'den Selge'ye çıkan antik göç yolu güzergâhında (Kunar, 1995;Büyükyıldırım, 1991;Balta & Atik, 2019) bulunan Selge'nin yer aldığı antik Pisidia Bölgesi, derin vadilerle ayrılmış engebeli bir jeomorfolojik yapıya sahiptir. Bölgede su kaynaklarının temel yaşam fonksiyonları için her zaman çok önemli bir gereksinim olmuştur.…”

“…Tohum eken çifçi sembolü, çiftçiliğin ana geçim kaynağı, taş duvarlı terasların da kültürel yaşamın önemli bir parçası olduğunun açık bir kanıtıdır (Atik & Altuntaş, 2011). Strabon'dan sonraki dönemlerde Selge'yi ziyaret eden Von Lanckoronski (1892) Selge'de yetiştirilen tahıl, mısır, üzüm, ceviz ve kestaneden bahseder ancak Strabon'un tarif ettiği kadar yoğun bir zeytinliğe rastlamadığını ifade etmiştir (Von Lanckoronski, 1892;Balta & Atik 2019). Selge'ye gerçekleştirdikleri ziyaretler sonrasında tariflermiş oldukları ürün çeşidindeki değişimin sebeplerini iklimsel koşullar ile ilişkilendirebilmek olasıdır.…”

“…Şekil 6. Selge ve tarım teraslarından örnekler (Nolle, 2015;Balta & Atik, 2019). (Nolle, 2015;Balta & Atik, 2019).…”