Edith Cavell. De problematische representatie van een oorlogsheldin

Abstract

De problematische representatie van een oorlogsheldinDe Eerste Wereldoorlog staat bij velen in de herinnering als een zinloze strijd, waarin legers elkaar probeerden af te matten in de loopgraven in België en Noord-Frankrijk. Honderdduizenden soldaten gaven hun leven om een klein stuk niemandsland terug te veroveren op de vijand, terwijl de politieke en militaire leiders op een veilige afstand de uitputtingsslag gadesloegen. Uiteindelijk zou de Eerste Wereldoorlog slechts een voorbode zijn geweest voor wat de wereld later te wachten stond toen Hitler zijn expansionistische politiek in praktijk ging brengen. De Tweede Wereldoorlog betekende in vergelijking met de Eerste een duidelijke ideologische strijd. De geallieerden hadden de opdracht om 'het kwaad' te verslaan, omdat de vrijheid van miljoenen burgers in het geding was. De onduidelijke aanleiding van de Eerste Wereldoorlog heeft geleid tot een verregaande simplificatie, waarbij vele gebeurtenissen in de vergetelheid zijn geraakt. Eén van die gebeurtenissen is de executie van de Britse Edith Cavell. Deze vijftigjarige verpleegster had de leiding over een Belgische verpleegstersschool in Brussel, toen Duitsland de stad veroverde in zijn poging om Frankrijk te verslaan. Tijdens de Duitse bezetting van België functioneerde de school van Cavell als onderduikadres voor voortvluchtige geallieerde soldaten. De verzetsorganisatie waartoe Cavell behoorde, bood deze soldaten de mogelijkheid om via de school te ontsnappen naar het neutrale Nederland. Al in de zomer van 1915 ontmantelden de Duitsers de organisatie, waarna een rechtszaak werd aangespannen tegen de vijfendertig betrokkenen. Negen van de vermeende kopstukken, onder wie Cavell, kregen de doodstraf opgelegd. Na de uitspraak probeerden ambassadeurs van neutrale landen zonder succes de Duitsers tot inkeer te brengen. Duitsland had net een nieuw beleid ten aanzien van België aangenomen: er moest een einde komen aan de burgerlijke ongehoorzaamheid. Om een duidelijk voorbeeld te stellen naar de Belgische bevolking vond de ochtend direct na de vaststelling van het vonnis de executie van de Belgische architect Philippe Baucq plaats. Daarnaast wilde Duitsland ook een signaal afgeven aan zijn vijanden, de geallieerden. Vandaar dat ook Cavell, als Britse, op de ochtend van 12 oktober 1915 gefusilleerd werd.De executie van Cavell was tijdens de oorlog wekenlang voorpaginanieuws. De ophef werd onder meer veroorzaakt door haar onbekendheid bij het grote | 23De foto van de opgraving van Rammler (1915).