Ö ÖZ ZE ET T Doku iskemisi, miyokard infarktüsü ve inme gibi klinik durumlarda ya da damar cerrahisi ve organ transplantasyonunda komplikasyon olarak ortaya çıkabilen bir durumdur. Reperfüzyon, iskemiye maruz kalan dokunun yeniden kanlanarak oksijenlenmesidir. İskemi/reperfüzyon (İ/R) zedelenmesi, kan akışının yeniden düzenlenmesiyle gelişen inflamatuar tepkilerin bir sonucudur. Erken evrede glikoliz yoluyla laktat üretimi sonucu hücre içi pH değeri düşer. Hücreleri nekroza karşı koruyan bu düşüş, reperfüzyon sıra-sında normal pH değerine yükseldiğinde iskemik hücrelerin ölümünü hızlandırır. Orta evre ise oksidatif stres ile belirgindir. Oksidatif stres belli bir eşiği aşarsa hücresel işlev bozukluğu, geri döndürülemez zedelenme ve hücre ölümü gerçekleşir. Geç evrede, inflamatuar hücreler ve adezyon molekülleri baskındır. Birçok inflamatuar molekül tarafından uyarılan nötrofil etkinliği İ/R süreci boyunca görülür. Miyokardiyal İ/R zedelenmesi miyokardiyal sersemleme (stunning), reperfüzyon aritmileri, miyositlerde nekroz ile koroner endotelyal ve mikrovasküler işlev bozukluğu gibi istenmeyen durumların ortaya çıkmasına yol açabilir. Deneysel olarak çalışılan konular miyokardiyal sersemleme, hibernasyon, reperfüzyon aritmileri ve ön koşul-lamadır. Akut renal yetmezlik (ARY) insanlarda yüksek mortalite ile ilişkili majör bir böbrek hastalığıdır. Kalp debisinin azalması, renal vasküler oklüzyon veya obstrüksiyon ile renal transplantasyon gibi durumların neden olduğu iskemi, ARY gelişmesine neden olabilir. Deneysel olarak çift taraflı (bilateral) ve tek taraflı (unilateral) renal İ/R zedelenmesi oluşturulabilmektedir. Çift taraflı iskemik ARY modeli insandaki patolojik duruma çok daha uygun olmasından dolayı yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu çalışmada, ilaçla-rın miyokardiyal veya renal İ/R zedelenmesine bağlı olarak gelişen fizyopatolojik değişiklikler üzerindeki etkilerinin araştırılması amacıyla kullanılan deneysel modeller üzerinde durulmuştur.A An na ah h t ta ar r K Ke e l li i m me e l le er r: : İskemi; reperfüzyon hasarı; oksidatif stres; inflamasyon; miyokardiyal reperfüzyon hasarı; akut böbrek hasarı A AB BS S T TR RA AC CT T Tissue ischemia is a condition that can occur with clinical conditions like myocardial infarction and stroke or as a complication of vascular surgery and organ transplantation. Reperfusion is reoxygenation of tissue exposed to ischemia by restoration of blood flow. Ischemia/reperfusion (I/R) injury is a consequence of inflammatory reaction induced by modulating blood flow. Intracellular pH falls as a result of lactate production through glycolysis at early stage. The decrease protecting cells against necrosis accelerates ischemic cell death at normal pH value during reperfusion. Intermediate phase is characterized by oxidative stress. If oxidative stress exceeds a certain threshold, cellular dysfunction, irreversible injury, and cell death occurs. At the late stage, inflammatory cells and adhesion molecules are dominant. Neutrophil activity stimulated by many inflammatory molecules ...