Evaluations and Determinations on the Land Regime from the Seljuk to the Mamluk Turkish State

Abstract

Askeri iktâ´ düzeni İslâm devlet geleneğinde bir çeşit toprak yönetim biçimidir. Orta Çağ Türk-İslâm devletlerinde toprağa bağlı ordu-devlet düzeninin tesisinde önemli bir unsurdur. Selçuklu veziri Nizâmülmülk idari iktâ´ düzenini devletin çıkarlarına uygun ıslah ederek askeri iktâ´ düzenine dönüştürür. Selçuklulardan Eyyûbîlere tevarüs eden bu düzen Memlûk devrinde devlet yapısı ile uyumlu gelişme gösterir. Doğrusu Selçuklu askeri iktâ´ düzeninin tam anlamıyla tatbiki Mısır’da Memlûk döneminde mümkün olmuştur. Makalemizde Orta Çağ Türk-İslâm devletlerinde uygulanan askeri iktâ´ düzenine dair şarkiyatçıların görüşlerinden bahsedip Selçuklu ve Memlûk devrinde düzenin işleyişi ve sonuçları üzerine değerlendirmeler ve bazı tespitlerde bulunacağız.