Fati̇h Sultan Mehmed Devri̇nde Paşa Li̇vâsi’na Tâbi̇ Pravadi̇ Nahi̇yesi̇ Ti̇marlari (1456-1469)

Abstract

Bu araştırmamız Taksim Atatürk Kitaplığı Nadir Eserler Katalogu Muallim Cevdet Yazmaları bölümünde MC_Yz_O.000089 demirbaş numarası ile kayıtlı olan 1456 tarihli İcmâl Tahrir Defteri esas alınarak yapılmıştır. İncelediğimiz bu defterde Pravadi Nahiyesi merkez ve kırsalında bulunan hâs, zeâmet ve timarlar hakkındaki veriler aracılığıyla, bu dirliklerin sahiplerine, tasarruf şekillerine, yükümlülüklerine ve defterin tahririnden sonra yaşanan dirlik sahiplerinin değişimlerine dair bilgilere ve açıklamalara ulaşmaktayız. Ayrıca hâs, zeâmet ve timarlar Osmanlı Devleti'nin askerî yapısının temel unsurlarından oldukları için, Pravadi Nahiyesi'nden Osmanlı ordusuna sağlanan savaşçı gücü ile ilgili sayı da tespit edilebilmektedir. Bununla birlikte Sultan II Bayezid döneminde tutulan (1485-1486) tahrir defterindeki Pravadi Nahiyesi'nin hâs, zeâmet ve timarları ile ilgili verileri, 1456 tarihli defterdeki bilgilerle karşılaştırma yaparak belli ölçüde dirliklerin otuz yıl sonraki durumunu da ortaya çıkarmaktayız. Böylece bütün bu verileri değerlendirerek XV. yüzyılın ikinci yarısı içinde Osmanlı timar sisteminin Pravadi Nahiyesi özelinde nasıl uygulandığı açıklığa kavuşturulmaktadır.