Für eine systematische Erforschung der Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft

Voßkamp, Wilhelm

doi:10.1007/bf03375861

Cited by 2 publications

(1 citation statement)

References 0 publications

Supporting

Mentioning

Contrasting

Unclassified

Order By: Relevance

“…Onder de indruk daarvan zijn Duitse historici vaak geneigd het 'eigenlijke' vak niet te laten beginnen met de instelling van de eerste leerstoelen in de achttiende eeuw, maar met de instelling van het eerste Seminar voor Deutsche Philologie in 1858. 25 Evenzo besteden enkele Engelse auteurs weliswaar veel aandacht aan de diverse leerstoelen voor Engelse taal en literatuur, zoals die al vanaf begin jaren 1830 werden ingesteld aan de nieuwe universiteiten buiten het traditionele duo Oxford en Cambridge. Maar ze hebben toch de neiging de 'eigen lijke' geschiedenis van het vak pas te laten beginnen op het moment waarop aan deze laatste univer si teiten een prestigieuze opleiding naar het model van de Duitse filologische school werd geopend.…”

Section: Een Casus: De Neerlandistiek Als 'Nationale Filologie'unclassified

‘Nationale filologieën’ en het historisch onderzoek naar disciplinevorming in de geesteswetenschappen. Een verkenning

Johannes¹

2011

Studium

View full text Add to dashboard Cite

InleidingDe klassieke wetenschapsgeschiedenis was geneigd de wetenschappelijke disciplines te presenteren als een soort van natural kinds. 1 Daartegenover benadrukt de nieuwere wetenschaps geschiedenis van de afgelopen decennia het contingente, historisch gegroeide en veranderlijke karakter van disciplines. In de woorden van Robert Kohler: 'They are creatures of history and reflect human habits and preferences, not a fixed order of nature' . 2 De iden ti teit van een discipline, zo merkte Rein de Wilde al op in zijn dissertatie over discipline vorming in de sociologie, is 'geen van buiten opgelegd gegeven, maar iets wat door haar leden in de omgang met het verleden en met tijdgenoten verworven wordt'. 3 Disciplines zijn actief door de betrokkenen geconstrueerde maaksels. Dat het constructiewerk gebeurt in wisselwerking 'met het verleden en met tijdgenoten' , impliceert onder meer dat we de kring van relevante betrokkenen mede buiten de discipline zelf moeten zoeken.De zojuist geschetste opvatting is gemeengoed geworden binnen de wetenschapsgeschiedenis en wordt soms zelfs als Binsenwahrheit beschouwd. Opmerkelijk is echter dat men lang niet altijd de consequenties hieruit trekt. Met name zien we dit in de definitiesvooral door meer sociologisch georiënteerde onderzoekers opgesteld -van wat disciplines zijn. Zo omschrijft Rudolf Stichweh disciplines aan de hand van vijf elementen. 4 Het gaat hier (in mijn vertaling) ten eerste om een 'voldoende homogeen communicatieverband tussen onderzoekers (scientific community)' . Vervolgens dient er volgens hem sprake te zijn van 'een corpus van wetenschappelijke kennis dat in leerboeken vertegenwoordigd is en dat zich, met andere woorden, kenmerkt door codificering, gemeenschappelijke acceptatie en principiële leerbaarheid' . Een derde aspect betreft 'een aantal vraagstellingen die op dit moment nog proble matisch zijn'. Een 'set' van onderzoeksmethoden en paradigmatische probleem oplossingen zou eveneens tot de typerende kenmerken behoren. En tenslotte zouden disciplines herkenbaar zijn aan 'een discipline-specifieke carrièrestructuur en geïnstitutionaliseerde socialiseringsprocessen, die tot doel hebben de selectie en "indoctrinatie" van volgende generaties [de Nachwuchs] te regelen' .

show abstract

Section: Een Casus: De Neerlandistiek Als 'Nationale Filologie'unclassified

‘Nationale filologieën’ en het historisch onderzoek naar disciplinevorming in de geesteswetenschappen. Een verkenning

Johannes¹

2011

Studium

View full text Add to dashboard Cite

show abstract

Das Beispiel Goethe Zur Konstituierung eines nationalen Klassikers

Nutz

1994

Wissenschaftsgeschichte Der Germanistik Im 19. Jahrhundert

View full text Add to dashboard Cite

Die Etablierung Goethes als "Klassiker" im 19. Jahrhundert ist Teil einer komplexen Wirkungsgeschichte, in der die Deutung des Werks mit dem Interesse an der Person aufs engste verknüpft ist. Noch im Untertitel einer jüngst erschienenen Goethe-Biografie wird ein zentrales Denkmuster der Rezeption aufgegriffen, dass das "Leben" des Dichters sein eigentliches "Kunstwerk" gewesen sei. Goethe wird zur Projektionsfigur eines scheinbar autonom gestaltbaren Lebens in einer immer komplexer werdenden modernen Gesellschaft, zum Lehrmeister einer humanen Bildung des Individuums, das vor allem nach 1945 noch als Rettung angesichts einer beschädigten Identität noch einmal beschworen wurde.Der Aufsatz skizziert diskurs-und mentalitätsgeschichtlich Stationen eines Rezeptionsprozesses von der frühromantischen Inthronisation Goethes als "Statthalter des poetischen Geistes auf Erden" (Novalis) bis zur Bedeutung der "Goethe-Philologie" für die Institutionalisierung einer Wissenschaft von der deutschen Sprache und Literatur in der Bismarckzeit und im Wilhelminismus. Untersucht werden dabei die zentralen Wahrnehmungs-und Deutungsmuster in der Rezeption von Werk und Leben eines Dichters, in denen sich auch politisch-gesellschaftliche Entwicklungen des 19. Jahrhunderts spiegeln, die in der Kritik der Jungdeutschen am "Fürstenknecht" Goethe ebenso deutlich werden wie in der Instrumentalisierung Goethes für die Aufwertung des nationalen Selbstwertgefühls. Gliederung

show abstract

Für eine systematische Erforschung der Geschichte der deutschen Literaturwissenschaft

Cited by 2 publications

References 0 publications

‘Nationale filologieën’ en het historisch onderzoek naar disciplinevorming in de geesteswetenschappen. Een verkenning

‘Nationale filologieën’ en het historisch onderzoek naar disciplinevorming in de geesteswetenschappen. Een verkenning

Das Beispiel Goethe Zur Konstituierung eines nationalen Klassikers

Contact Info

Product

Resources

About