GIS Based Analysis of Doline Density in Sivas Gypsum Karst (Turkey)

Abstract

'nda, özellikle Sivas-İmranlı arasındaki jips alanı Türkiye'nin en önemli jips karstı alanını oluşturmaktadır. Bu alandaki dolinler birçok çalışmada ele alınmış olmasına rağmen, çalışmaların hiçbirisi tüm alanı kapsamadığı için Sivas-İmranlı arasındaki dolin yoğunluğunun alansal dağılış özellikleri tam olarak aydınlatılamamıştır. Bu eksiklikten dolayı, bu çalışmada söz konusu alanda gelişmiş dolinlerin alansal dağılış özellikleri CBS tabanlı yapılan haritalama çalışmaları ile ortaya konulmuştur. Çalışmada dolin dağılışlarını belirlemek için 1/25.000 ölçekli topoğrafya haritaları ve 1/3.000-1/5.000 ölçekli uydu görüntüleri kullanılmıştır. Yapılan haritalama çalışmaları sonucunda Sivas-İmranlı arasındaki 1609 km 2 'lik jips alanı içerisinde topoğrafya haritalarında 10.651 dolin, uydu görüntülerinde 42.127 dolin tespit edilmiştir. Kernel yöntemiyle hesaplanan yoğunluklara göre topoğrafya haritalarında maksimum dolin yoğunluğu 127 dolin/km 2 'ye ulaşırken, uydu görüntülerinde yoğunluk 237 dolin/km 2 'ye kadar ulaşmaktadır. Topoğrafya haritalarına göre jips alanının %47'sinde, uydu görüntülerinde ise %26'sında dolin gelişimi görülmemektedir. Dolin yoğunluk sınıfları açısından düşük ve çok düşük yoğunluktaki alanlar her iki veride de %46'lık orana sahiptir. Uydu görüntülerinde daha küçük boyutlu dolinlerin haritalanabilmesinden dolayı topoğrafya haritalarında sadece %0.7'lik bir alan kaplayan yüksek ve çok yüksek yoğunluktaki alanlar, uydu görüntülerinde %15.3'lük bir alan kaplamaktadır. Yoğunluk bölgelerinin alansal dağılışlarına göre; maksimum yoğunluklar, jipsi kuzeyde sınırlayan bindirme hattına paralel olarak doğu-batı doğrultusunda uzanan, yüksek plato karakterindeki alan üzerinde görülür. 1255 ve 2335 m arasında dağılış gösteren dolinlerin %90'dan fazlası 1300 ve 1700 m arasında yer alırlar. Yoğunluğun en fazla olduğu yükselti basamağı uydu görüntülerinde 1500 ve 1550 m arasındayken (%19.2), topoğrafya haritalarında 1600 ve 1650 m (%19.94) arasında yer alır.

Poljes in the Sivas gypsum karst, Turkey

“…The path of the W-flowing Kızılırmak River, that drains longitudinally the Northern Evaporitic Domain south of the northern ridge, is most probably controlled by lower uplift along the trailing zone of the growing antiformal ridge, confining the fluvial system along a structural through. The two structural zones in the NED display markedly different karst features (Doğan and Özel, 2005;Gökkaya et al, 2021;Poyraz et al, 2021). The High Plateau Surface at 1620-1500 m a.s.l.…”

“…Nonetheless, as Nicod (2006) (Waltham, 2002;Poyraz et al, 2021), abundant bedrock collapse sinkholes of extraordinary dimensions (Gökkaya, et al, 2021), long gypsum canyons (Alagöz, 1967;Yeşilyurt 2004, 2019;Gökkaya, 2021), and poljes. Some authors mentioned the presence of poljes in the Sivas gypsum karst, but no specific studies have been carried out so far.…”

Bozdağ (Karaburun Yarımadası) Kütlesi Üzerinde Dolinlerin Morfotektonik Gelişimi

“…Dissolution dolines reach maximum density within the Taurus karst belt, especially in the Central Taurus, and Sivas gypsum karst areas, which are limited by thrust faults, or on high karst plateaus corresponding to anticline axes (Ford and Williams 2007;Öztürk et al, 2018a & b). As dolines are one of the important parameters for understanding the morphotectonic evolution of karst areas, doline morphometry is widely used in surface karst research (Poyraz et al, 2021;Şener et al, 2023). Although dissolution dolines are mostly found along the Taurus karst belt, they can also be found in karst rocks in many parts of our country.…”