Hanehalkı Geliri Üzerinde Beden Kitle İndeksinin Etkisi: Araç Değişken Yaklaşımı

Abstract

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde Beden Kitle İndeksi (BKİ)’nin artması önemli bir sağlık problemi olmasının yanı sıra sosyal ve ekonomik bir olgudur. Gıda fiyatlarında reel azalma, kişi başına gelir artışı, sosyo demografik faktörler ve kadınların işgücüne katılması BKİ dağılımını etkilemektedir. Ayrıca toplumda bireyler BKİ’den kaynaklanan çalışma koşullarında ve farklı sosyoekonomik gruplarda ayrımlar yaşamaktadırlar. Gelirin BKİ üzerindeki etkisi; daha düşük gelire sahip bireylerin fiyatı düşük ve enerjisi yoğun gıdaları tercih etmesi ile, daha yüksek gelirli bireylerin ise tüketim kalıplarını değiştirerek hazır gıdaları ve ev dışı gıda tüketimi tercihetmesi ile açıklanır. Oysa BKİ’nin gelir üzerindeki etkisi ise emek piyasasında yaşanan verimlilik ve performans kaybı ile açıklanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, TÜİK Sağlık Araştırması 2016 verilerini kullanarak Türkiye için hanehalkı geliri ile BKİ arasındaki eşanlı ilişkiyi dikkate almaktır. BKİ üzerinde öncelikli olarak gelir ve diğer sosyo-demografik değişkenlerin etkisine bakılmıştır. Ancak gelir üzerinde BKİ’nin dolaylı etkisi önemli olduğundan bu etki Genelleştirilmiş Momentler Yöntemi (GMM) ile incelenmiştir. Ayrıca gelir üzerinde BKİ dağılımlarının dolaylı etkisinin farklılık gösterdiği, kullanılan araç değişkenler ile ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda hanehalkı geliri ile BKİ arasında nedensel ilişkinin olduğu ortaya konmuştur. Gelir üzerinde BKİ’in etkisinin ve BKİ üzerinde eğitimin etkisinin istatistiksel olarak pozitif yönlü olduğu bulunmuştur.

Obesity from the Perspective of Socioeconomic Factors: The Case of Kahramanmaraş

“…As a result, it was observed that except for very high-income group, the BMI values of men increased as they rose from the very low-income group to the middle and high-income groups. This study also supports many of the other studies conducted in Turkey (Erem, 2015;İpek, 2019;Karaoğlan & Tansel, 2018;Sipahi, 2020).…”

“…Türkiye özelinde yapılan çalışmaların çoğunda, gelir ile obezite arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir (Erem, 2015;İpek, 2019;Karaoğlan & Tansel, 2018;Sipahi, 2020). Türkiye gibi gelişmekte olan bir ülkede yüksek gelir gruplarında daha yüksek BKİ oranlarının elde edilmesi şaşırtıcı bir sonuç değildir.…”

“…Özetle, çok yüksek gelir grubu hariç olmak üzere, çok düşük gelir grubundan orta ve yüksek gelir gruplarına doğru yükseldikçe erkeklerin BKİ değerlerinin arttığı görülmüştür. Bu çalışmada, zayıf düzeyde de olsa gelir ile obezite arasında anlamlı ve pozitif yönde bir ilişkinin tespit edilmesi, Türkiye özelinde yapılan diğer çalışmaların birçoğunu da destekler niteliktedir (Erem, 2015;İpek, 2019;Karaoğlan & Tansel, 2018;Sipahi, 2020).…”

Türkiye’de Cinsiyetlere Göre Eğitim ve Gelir Seviyesinin Vücut Kitle İndeksine Etkisi: Kantil Regresyon Yöntemi

“…Eğitim ve VKİ arasında elde edilen bu sonuçArendt (2005),Deniz ve Oğuzöncü (2020), Beyaz Sipahi (2021'in bulgularını destekler niteliktedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde çalışmadan elde edilen gelir ile VKİ arasında hem erkeklerde hem de kadınlarda pozitif yönlü bir ilişki, gelişmekte olan ülkeler ve Türkiye için yapılmış birçok çalışmanın bulgularını desteklemektedir(Karaoğlan ve Tansel, 2018;Beyaz-Sipahi, 2020;Beyaz-Sipahi, 2021; Beyaz ve Koç, 2011; Hatunoğlu ve Başer, 2023;İpek, 2019; Ameye ve Swinnen, 2019). Bunun yanında ulaşılan bir diğer sonuç ise gelir ile VKİ arasındaki ilişkinin doğrusal olmamasıdır.…”