Health promotion in medium-sized and large enterprises in Poland, in the context of population ageing. The specificity of workplaces with a different size of employment and financial situation

Abstract

Wstęp: Prognozy demograficzne wskazują na nieuchronną intensyfikację procesu starzenia się ludności. Rodzi to poważne wyzwania dla pracodawców z powodu kurczenia się i starzenia zasobów pracy. Jednym z narzędzi przeciwdziałania i ograniczania następstw tego procesu demograficznego jest promocja zdrowia w miejscu pracy, dostosowana do potrzeb i oczekiwań zdrowotnych pracowników w różnym wieku. Aktualnie w Polsce brakuje badań, które pokazywałyby reakcje pracodawców na omawiany proces demograficzny. Nie jest też badany stosunek przedsiębiorców do promocji zdrowia jako sposobu radzenia sobie z jego skutkami. Nie wiadomo, czy w działaniach prozdrowotnych uwzględniają oni specyfikę potrzeb i oczekiwań zdrowotnych młodszej i starszej części załogi. Brakuje również informacji, czy i jak podejście do tych zagadnień jest zróżnicowane w zależności od wielkości i sytuacji ekonomicznej firm. Celem artykułu jest rozpoznanie tych niewiadomych w reprezentacji średnich i dużych zakładach pracy. Materiał i metody: Przeprowadzono ogólnopolskie reprezentatywne badanie 1000 firm zatrudniających ≥50 pracowników (październik− -listopad 2017 r.), w formie standaryzowanych wywiadów osobistych (bezpośrednich) przy użyciu systemowego wspomagania komputerowego. Wyniki: Świadomość omawianego procesu demograficznego jest niska: tylko 8% zakładów deklaruje, że doświadcza jego następstw. Większość przedsiębiorstw nie przygotowuje się do przyszłych potencjalnych wyzwań wynikających ze starzenia się ludności: tylko co piąta firma omawia ten temat na spotkaniach kadry zarządzającej. Przedsiębiorstwa nie reagują też na pierwsze symptomy zmian demograficznych: tylko co czwarta firma podejmuje działania stanowiące odpowiedź na dostrzegane następstwa tego procesu. Natomiast aż co druga badana organizacja zazwyczaj kończy współpracę z osobami, które osiągają wiek emerytalny. Chociaż połowa zakładów pracy uznaje skuteczność promocji zdrowia jako narzędzia radzenia sobie z omawianym procesem demograficznym, to w praktyce nie korzysta się z tych możliwości: tylko nieliczne firmy są zainteresowane odmiennością potrzeb i oczekiwań zdrowotnych pracowników w różnym wieku i dostosowywaniem do tego działań prozdrowotnych. Wielkość i kondycja ekonomiczna zakładów nie wpływają na zróżnicowanie stosunku do wielu analizowanych w badaniu kwestii. Wnioski: Należy uświadamiać pracodawcom nieuchronność procesu starzenia ludności i możliwe tego konsekwencje dla organizacji. Zachodzi potrzeba kształtowania umiejętności kadry zarządzającej firm w zakresie skutecznych działań zapobiegawczych i naprawczych (w tym przedsięwzięć prozdrowotnych) oraz wspierania tego rodzaju wdrożeń.

Health promotion in enterprises counteracting the consequences of workforce ageing. How does it differ from interventions in other companies and what kind of barriers does it face?

“…stawianie się do pracy mimo złego stanu zdrowia). Dokładniejszy opis konsekwencji zmian demograficznych dla zakładów pracy jest dostępny w innych opracowaniach [4,5].…”

“…O ile wielu z nich dostrzega problem w społeczeństwie, o tyle nie myśli o nim w kontekście swojej firmy. W badaniu KCPZwMP tylko co ok. 12 zakład pracy zatrudniający ≥50 pracowników odnotowuje jakiekolwiek oznaki zmian demograficznych lub wynikające z nich problemy [5].…”

“…Po drugie firmy w naszym kraju w niewielkim stopniu przygotowują się na sprostanie tym wyzwaniom. W analizach KCPZwMP wykazano, że tylko niemal co 4 średnia i duża firma, dostrzegająca następstwa starzenia się ludności, podejmuje jakiekolwiek działania, by ograniczać u siebie problemy związane z tym procesem [5]. W wielu badaniach stwierdzono również małą powszechność zarządzania wiekiem w zakładach pracy w Polsce [8−13].…”

“…Problem ten wynika m.in. ze słabego rozeznania swoistych potrzeb i oczekiwań zdrowotnych tej części załogi, co może wiązać się z pomijaniem analizy tych zagadnień w większości firm [5,17].…”

“…prof. J. Nofera w Łodzi. Dobór próby i wywiady przeprowadziła firma ASM -Centrum Badań i Analiz Rynku z Kutna, w okresie od października do listopada 2017 r. Szczegółowe informacje na temat próby badawczej (w tym o sposobie jej doboru), a także reprezentantów firm biorących udział w badaniu, przedstawiono w innych opracowaniach [5,7].…”