Hoe stresserend is psychotherapie voor de therapeut?

Abstract

Dit artikel rapporteert een exploratief onderzoek naar werkstress bij psychotherapeuten. Op basis van een grootschalig databestand worden twee aspecten van hun arbeidssituatie in kaart gebracht: de mate waarin ze op hun werk met stressoren worden geconfronteerd (oorzaken van werkstress) en de gevolgen ervan voor hun beleving van het werk (stressreacties). Een beschrijving van hun arbeidssituatie levert een vrij gunstig beeld op: tegenover tal van positieve scores staan slechts enkele knelpunten, zoals hoge geestelijke en emotionele belasting en beperkte loopbaanmogelijkheden. Hun werkbeleving is over de hele linie positief. In vergelijking met de populatie werkenden in Belgie¨komt vooral de hoge emotionele belasting in het werk als typerend voor psychotherapeuten naar voren, terwijl ze in hun werk in mindere mate met spanning worden geconfronteerd dan de gemiddelde werknemer. Uit een laatste analyse blijkt dat de typerende stressoren in de arbeidssituatie van psychotherapeuten weinig stressreacties met zich meebrengen. InleidingPsychotherapeuten houden zich beroepsmatig bezig met het welzijn van hun patie¨nten. Over de mate waarin psychotherapeutische activiteiten van invloed zijn op het welzijn van de therapeuten zelf is echter verrassend weinig bekend. Is het beroep van psychotherapeut stresserend? En wat zijn de mogelijke bronnen van stress in dit beroep? In dit artikel rapporteren we een exploratieve analyse van de mate waarin psychotherapeuten tijdens het uitoefenen van hun beroep met stress geconfronteerd worden. Werkstress is een concept waarover veel begripsverwarring bestaat (Kahn & Byosie`re, 1992). Er bestaat minstens een dozijn wetenschappelijke theoriee¨n over dit fenomeen (Cooper, 1998), meestal hebben al deze theoriee¨n een eigen definitie van werkstress (voor een overzicht, zie Van Veldhoven, 1996;De Jonge, Le Blanc & Schaufeli, 2003). Deze verwarring is deels te wijten aan het feit dat werkstress een 'paraplubegrip' is: werkstress wordt opgevat als de psychosociale belasting die uitgeoefend wordt door het werk. De arbeidssituatie kan immers een aantal belastende factoren bevatten die het welzijn van de werknemer kunnen bedreigen.Daarmee zijn de twee factoren benoemd die onlosmakelijk met het stressbegrip verbonden zijn. Ten eerste zijn er de oorzaken van (on)welzijn op het werk. Deze oorzaken worden meestal 'stressoren' genoemd. Stressoren hebben betrekking op de belastende aspecten van het werk als zodanig: ze verwijzen dus naar de 'objectieve' kenmerken van het werk die eigen zijn aan de functie die de werknemer uitvoert. Als het werk meer van dergelijke kenmerken bevat, wordt het als belastender beschouwd. In de regel kan men deze stressoren in vier groepen indelen, die ook als dimensies van de arbeidssituatie worden opgevat (Van Ruysseveldt, 2001