Informal help and support practices for older adults and their families in rural areas

Abstract

<b>Wprowadzenie</b>. Populacja wiejska w Polsce i w Stanach Zjednoczonych starzeje się. Cechy charakterystyczne tego procesu to długowieczność, a także indywidualizacja, feminizacja i singularyzacja. Rodzi to wyzwania dotyczące wsparcia i opieki, które umożliwiałyby dobrą jakość życia i starzenie się w miejscu zamieszkania. <b>Cel</b>. Celem artykułu jest rozpoznanie nieformalnych i pozarodzinnych praktyk opieki i wsparcia dla ludzi starszych, które występują w społecznościach wiejskich w Polsce i w Stanach Zjednoczonych, a także jakie czynniki mogą je wzmacniać lub osłabiać. <b>Metody i materiały</b>. Empiryczna część artykułu opiera się na danych jakościowych pochodzących z badań własnych, przeprowadzonych w 2023 roku w trzech gminach wiejskich w Polsce oraz w 2022 roku w czterech małych wiejskich miasteczkach w stanie Iowa. Dane pochodzą z wywiadów pogłębionych z mieszkańcami w wieku 65 lat i więcej oraz z lokalnymi informatorami. <b>Wyniki</b>. Zidentyfikowane nieformalne i pozarodzinne praktyki opieki i wsparcia obejmują sąsiedzką czujność i pomoc, wzajemne wsparcie w ramach sieci tworzonych przez osoby starsze, a także pomoc przedstawicieli lokalnych instytucji wykraczającą poza ich formalne obowiązki. Praktyki te najczęściej dotyczą IADL (Instrumental Activities of Daily Living), np. zakupów, transportu oraz wsparcia emocjonalnego. Sprzyjają im silne więzi sąsiedzkie, a także relacje tworzące się w ramach wspólnego zaangażowania w lokalne organizacje lub wspólnoty religijne. Bardzo rzadko obejmują pomoc w ADL (Activities of Daily Living), np. w utrzymaniu higieny osobistej lub pomoc finansową. Osoby wykazujące zachowania dewiacyjne mogą być wykluczane z dostępu do takich praktyk pomocy i wsparcia. Dominującą rolę w opiece nieformalnej pełni rodzina, ale wsparcie pozarodzinne może być do pewnego stopnia jej substytutem, a na pewno ważnym uzupełnieniem.