Melos in Plato

Abstract

Η διατριβή αυτή μελετά τη σημασία και τη βαρύτητα του μέλους σε όλους τους πλατωνικούς διαλόγους, ένα ερώτημα που αποτελεί τμήμα μίας ευρύτερης συζήτησης σχετικά με την αντιμετώπιση της ποίησης και της μουσικής (με την ευρεία έννοια του όρου ως καλλιέργεια στα γράμματα και στις τέχνες) από τον Πλάτωνα. Πιο συγκεκριμένα, ο βασικός στόχος αυτής της διατριβής είναι να ξεχωρίσει και να αναλύσει ένα συγκεκριμένο κομμάτι της μουσικής στον Πλάτωνα. Αναζητώντας τον ρόλο του μέλους στον μουσικό κόσμο του Πλάτωνα, η έρευνά μου ασχολείται, αρχικά, με τη σημασία του όρου και με τη συσχέτιση του μέλους με διαφορετικά ποιητικά είδη, όπως το έπος, καθώς επίσης και με ποικίλα είδη τεχνών και θεμάτων, όπως η τέχνη της ρητορικής και το θέμα του έρωτα. Επιπλέον, η στενή σχέση του μέλους με την όρχηση, ο συνδυασμός των οποίων μας δίνει την ουσία της χορείας, είναι ζωτικής σημασίας για την ερμηνεία της σημασίας και της σπουδαιότητας του μέλους στην πλατωνική σκέψη. Κεντρικό θέμα στο οποίο εστιάζει η μελέτη αυτή είναι η μετάβαση από το μέλος στα διάφορα είδη (γένη) της μελικής ποίησης, τα οποία ο Πλάτωνας συζητά στους διαλόγους του. Η ανάλυση του θέματος αυτού έχει ως στόχο την ανάπτυξη της αντίληψής μας αναφορικά με την αντιμετώπιση της μελικής ποίησης από τον Πλάτωνα, σε σύγκριση με την αντιμετώπιση της επικής και της δραματικής ποίησης. Η στάση του Πλάτωνα απέναντι στο μέλος, θεωρούμενο καταρχήν ως τραγούδι σε όλη την έκταση του έργου του, ο τρόπος με τον οποίο (ανα)διαμορφώνει την ταυτότητα κάθε είδους, ο τρόπος με τον οποίο παίζει με τις καθιερωμένες παραδόσεις του τραγουδιού και με τα όρια της υπάρχουσας ιστορίας και του πολιτισμού του αποτελούν περαιτέρω σημαντικά ζητήματα, η διερεύνηση των οποίων δύναται να φωτίσει ορισμένες σελίδες της πλατωνικής ατζέντας πάνω στο ευρύτερο ζήτημα του μέλους. Με στόχο να διευρύνω την προοπτική της έρευνάς μου περνώ από το κείμενο στην ερμηνεία του περι-κειμένου (context). Γι᾽ αυτόν τον λόγο, ερευνώ τους τόπους, όπου έλαβαν χώρα οι πλατωνικοί διάλογοι - ως εκ τούτου τα περικείμενα των φιλοσοφικών συζητήσεων - και την "αλλαγή/τροποποίηση" των τόπων αυτών, που παραδοσιακά περιελάμβαναν μεταξύ άλλων τραγούδι και όρχηση, όπως είναι για παράδειγμα το συμπόσιο, η εορτή προς τιμή κάποιου θεού, η θεωρία, ο ερωτικός ιερός τόπος (locus amoenus), ώστε να ''φιλοξενήσουν'' τη φιλοσοφία, η οποία εισβάλλει αιφνίδια. Στο τέλος, η διατριβή εστιάζει, ωστόσο, ακριβώς στο αντίστροφο: στην αλλαγή/τροποποίηση του μέλους ώστε να ανταποκριθεί στις φιλοσοφικές ανάγκες όπως ορίζονται από τον Πλάτωνα. Ως εκ τούτου, δίνεται έμφαση στην αναμόρφωση και στην επανένταξη του μέλους στους πλατωνικούς διαλόγους. Η μελέτη αυτή υποστηρίζει ότι το μέλος, αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την μουσική και κατ᾽ επέκταση με την παιδεία, αποτελεί πυρήνα της πλατωνικής φιλοσοφίας. Η συνεχής πάλη του φιλοσόφου και το διαρκές παιχνίδι του με τη σημασία και τη μορφή του όρου καθιστά το μέλος μείζων φιλοσοφική και φιλολογική πρόκληση. Πράγματι, το μέλος προσδιορίζεται, επαναπροσδιορίζεται, αναδιαμορφώνεται και επεκτείνεται, φωτίζοντας έτσι τη φύση της ίδιας της πλατωνικής φιλοσοφίας.