ÖZBilişsel radyo, frekans bantlarındaki kullanılmayan ya da az kullanılan kısımların verimli bir biçimde kullanılmasını sağlayan yeni bir teknoloji olarak ortaya çıkmıştır. Kablosuz bilişsel radyo ağları, ikincil kullanıcılarının çeşitli sezme teknikleriyle frekans bantlarını dinleyerek spektrumun boş ya da az kullanılan kısımlarından fırsatçı bir şekilde yaralanmasını hedeflemektedir. Bu amaçla, ikincil kullanıcıların çeşitli sebeplerden dolayı kullandığı frekans kanalından diğer bir boş kanala geçiş işlemi spektrum el değiştirme olarak tanımlanmaktadır. Spektrum el değiştirme işleminin gerçekleştiği durumların başında, ikincil kullanıcılara tahsis edilen frekans kanallarının tekrar birincil kullanıcıların hizmetine sunulması durumu gelmektedir. Erişim noktaları tarafından karar verilen spektrum el değiştirme işlemi için çeşitli yöntem ve teknikler kullanılmaktadır. Öncelik kuyrukları, ikincil kullanıcıların kendi aralarındaki iletim sırasını belirlemek için oldukça önemlidir. Spektrum el değiştirme işleminin gerçekleşme kararının alınması için, yapay zekâ tekniklerinden yararlanılmaktadır. Bu çalışmada, kablosuz bilişsel radyo ağları tabanlı spektrum el değiştirme işlemi için öncelik kuyrukları ve yapay zekâ teknikleri ile ilgili yapılan çalışmalar incelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Bilişsel radyo, spektrum el değiştirme, öncelik, yapay zekâ
PRIORITY QUEUES AND ARTIFICIAL INTELLIGENCE TECHNIQUES FOR SPECTRUM HANDOFF IN WIRELESS COGNITIVE RADIO NETWORKS ABSTRACTCognitive radio has emerged as a new technology that provides usage of unused or under-utilized portions of frequency bands in an effective manner. Wireless cognitive radio networks aims to take advantage of vacant or under-utilized portions of the spectrum by allowing secondary users to sense the frequency bands with various sensing techniques in an opportunistic manner. Spectrum handoff is described as channel switching of secondary users while transmitting for a variety of reasons. Spectrum handoff process mostly occurs when a frequency channel allocated to secondary user is required to be utilized by primary users. Various methods and techniques are used for spectrum handoff process that is decided by access points. Priority queues are quite important for secondary users to determine the order of transmissions among themselves. For the decision of the realization of spectrum handoff process, artificial intelligence techniques are utilized. In this work, studies related to wireless cognitive radio based spectrum handoff process for priority queues and artificial intelligence techniques are investigated.