Professional Fact-Checking Identity in the Post-Truth Age

Abstract

Yalan haber olgusu, çağımızın temel problemleri arasında yer almaktadır. Yeni medyanın yaygınlaşması ve yükselişiyle birlikte yalan haber, geleneksel medyanın tekelinden çıkıp kitleselleşmektedir. Enformasyona erişimin kolaylaşması olumlu anlamda bir gelişme olarak değerlendirilirken kitlelerin yalan haberlere maruz kalması demokrasi gibi kurumlar için tehdit olarak algılanmaktadır. Gazeteciler açısından haberin teyit edilmesi geleneksel gazeteciliğin kodları arasında yer alırken, yeni medyada dijital tekniklerin artması gazetecilerin bu alanda yeni rehberler edinmesini gerektirmiştir. Böylelikle gazeteciler için birçok haber doğrulama kitapçıkları üretilmiştir. Öte yandan yalan haber sayısında yaşanan artış “bilgi doğrulayıcıları” veya “haber doğrulayıcıları” olarak yeni bir profesyonelliğin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Teknolojikleştirilmiş, rasyonelleştirilmiş ve profesyonelleştirilmiş haber doğrulayıcılığı, yalan haber çağında gazeteciliğe yeni bir işlev kazandırmak amacıyla gelişmektedir. Bu çalışmada, bilgi doğrulayıcılığının hangi düzeylerde geleneksel gazetecilik kimliği sınırları içerisinde yer aldığı sorunsallaştırılmaktadır. Eş deyişle, çalışmada haber doğrulayıcılarının profesyonel kimliklerinin oluşumu incelenmektedir. Aynı zamanda, çalışmada haber doğrulayıcılarının karşılaştığı güçlüklerin profesyonel kimlik üzerindeki etkileri ele alınmıştır. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden olgu bilim benimsenmiştir. Bu kapsamda teyit.org doğrulama platformunda çalışan üç bilgi doğrulayıcı ile görüşülmüştür. Elde edilen bulgulara göre, bilgi doğrulayıcılığı kimliği gerçeklerin aktarılması, objektiflik ve tarafsızlık konularında gazetecilikle benzerlik göstermektedir. Öte yandan bilgi doğrulayıcılığı kimliği, dijital beceriler, çalışma pratikleri ve hız başlıklarında gazetecilikten farklılaşmaktadır.