RA State Debt Servicing Capacity in Collapse Situations

Abstract

Ցանկացած երկրի միջազգային պահուստների համալրվածության և համարժեքության մակարդակը թույլ է տալիս կանխորոշելու ֆինանսատնտեսական կոլապսային իրավիճակներին երկրի հակվածության խորությունը: Այս համատեքստում հաշվի առնելով ՀՀ զարգացման հեռանկարները, այլընտրանքային ներդրումային միջոցների ներգրավման սահմանափակությունը, ՀՀ արտաքին պարտքի ներկայիս մակարդակի շարունակական աճը՝ աշխարհաքաղաքական ներկա մարտահրավերներով պայմանավորված, տնտեսական շոկերի դրսևորման պարագայում հրատապ է դառնում ՀՀ արտաքին պահուստների համարժեքության գնահատման հետազոտությունների անհրաժեշտությունը՝ խիստ բացասական հետևանքներից զերծ մնալու և տնտեսական ակումներից խուսափելու համար։ Ռուս-ուկրաինական ռազմաքաղաքական հակամարտությունը բացասական հետևանքներ է ունեցել գլոբալ տնտեսական համակարգի, միջազգային ֆինանսական և ապրանքահումքային շուկաների, բնականաբար, նաև՝ ՀՀ տնտեսության վրա։ Հակամարտության ընթացքում, Ռուսաստանի նկատմամբ կիրառվեցին «տնտեսական սանկցիաներ», սահմանափակումներ դրվեցին նաև միջազգային փոխանցումների վրա։ Ռազմաքաղաքական «էսկալացիաների» բացասական ազդեցությունները ՀՀ տնտեսության վրա նկատվեցին թերևս ավելի ուժգին, քանի որ ՀՀ ապրանքաշրջանառության գերակշռող մասն ապահովվում է ռուսական կողմից։ Խաթարվեցին տնտեսական որոշ (ռուսական)կապուղիներ, դժվարացան միջազգային բանկային փոխանցումները, «գնաճային սինդրոմներ» արձանագրվեցին գրեթե բոլոր երկրներում։ Վերջին շրջանում ՀՀ-ում գնաճը զսպելու նպատակով երկրի գլխավոր դրամատունը վարում է թանկ փողի քաղաքականություն՝ 2022 թվականի դեկտեմբերի 13-ին տեղի ունեցած ՀՀ կենտրոնական բանկի խորհրդի նիստում բարձրացվել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը՝ սահմանվելով 10.75 տոկոս, իսկ 2023 թվականի խորհրդի նիստում այն մնացել է անփոփոխ։ Սույն հետազոտական նպատակն է ՀՀ միջազգային պահուստների համալրվածության և համարժեքության գնահատումը՝ հատկապես ներկա աշխարհաքաղաքական անորոշությունների պայմաններում։ Հետազոտության ընթացքում խնդիր է դրվել ուսումնասիրել ՀՀ կենտրոնական բանկի միջազգային պահուստների բավարարելիության մակարդակը՝ որպես արտաքին պարտավորությունների սպասարկման կարողությունը երաշխավորող և խոցելիությունը մեղմող գործոն։ Հոդվածում ՀՀ արտաքին պահուստների օպտիմալ մակարդակի գնահատման համար մեթոդաբանական հիմք են հանդիսացել միջազգային պրակտիկայում լայն կիրառություն գտած Ռեդիի չափանիշը և Գվիդոտիի կանոնը։ Ըստ Ռեդիի չափանիշի և Գվիդոտիի կանոնի, կատարված գնահատումների արդյունքներով պարզ է դարձել, որ ՀՀ արտաքին պահուստների ներկա մակարդակը գնահատվում է բավարար՝ անկանխատեսելի շոկերի ի հայտ գալու պարագայում։ Уровень пополнения и достаточности международных резервов любой страны позволяет предопределить глубину восприимчивости страны к ситуациям финансово-экономического коллапса. В этом контексте, принимая во внимание перспективы развития Республики Армения, ограничение привлечения альтернативных инвестиционных фондов, продолжающийся рост текущего уровня внешнего долга Республики Армения в связи с текущими геополитическими вызовами, возникает необходимость исследования по оценке достаточности валютных резервов Республики Армения во избежание серьезных негативных последствий и экономических спадов в случае экономических потрясений. Российско-украинский военно-политический конфликт имел негативные последствия для мировой экономической системы, международных финансовых и товарных рынков, а также, естественно, для экономики РА. В ходе конфликта к России были применены «экономические санкции», а также введены ограничения на международные переводы. Негативное влияние военно-политической «эскалации» на экономику РА проявилось, пожалуй, сильнее, поскольку преобладающая часть товарооборота РА приходится на российские направления. Были расстроены российские экономические каналы, затруднились международные банковские переводы, почти во всех странах были зафиксированы «инфляционные синдромы». В последнее время для сдерживания инфляции в РА главный денежный банк страны проводит политику дорогих денег. На заседании Центрального банка Армении, состоявшемся 13 декабря 2022 года, ставка рефинансирования была повышена до 10,75 процента, а на заседании правления 2023 года она осталась неизменной. Целью исследования статьи была оценка пополнения и достаточности международных резервов РА, особенно в условиях текущей геополитической неопределенности. В ходе исследования была поставлена задача изучить уровень достаточности международных резервов Центрального банка РА как фактор, гарантирующий способность обслуживать внешние обязательства и смягчающий уязвимость. В статье критерий Редди и правило Гвидотти, широко используемые в международной практике, явились методологической основой для оценки оптимального уровня золотовалютных резервов РА. В статье по критерию Редди и правилу Гвидотти результаты оценок показали, что текущий уровень золотовалютных резервов РА оценивается как достаточный на случай возникновения непредвиденных шоков. The level of replenishment and adequacy of international reserves of any country allows one to predetermine the depth of the country's susceptibility to financial and economic collapse situations. In this context, taking into account the development prospects of RA, the limitation of attraction of alternative investment funds, the continuous growth of the current level of RA foreign debt due to the current geopolitical challenges, in the event of the manifestation of economic shocks, the need for researches to assess the adequacy of RA foreign reserves becomes urgent to avoid severe negative consequences and economic clubs. The Russian-Ukrainian military-political conflict has had negative consequences on the global economic system, international financial and commodity markets, and naturally also on the RA economy. During the conflict, "economic sanctions" were applied to Russia, and restrictions were also placed on international transfers. The negative effects of the military-political "escalations" on the RA economy were noticed perhaps more strongly because the predominant part of the RA's merchandise turnover is provided by Russian destinations. Russian economic channels were disrupted, international bank transfers became difficult, and "inflation syndromes" were recorded in almost all countries. Recently, to curb inflation in RA, the country's main money bank has been conducting a policy of expensive money. At the meeting of the Central Bank of Armenia held on December 13, 2022, the refinancing rate was raised to 10.75 percent, and it remained unchanged at the meeting of the 2023 board. The research goal of the article was the evaluation of the replenishment and adequacy of international reserves of RA, especially in the conditions of current geopolitical uncertainties. During the research, the task was set to study the adequacy level of the international reserves of the RA Central Bank as a factor guaranteeing the ability to service external obligations and mitigate the vulnerability. In the article, Reddy's criterion and Guidotti's rule, widely used in international practice, were the methodological basis for evaluating the optimal level of RA's foreign reserves. In the article, according to Reddy's criterion and Guidotti's rule, the results of the evaluations made it clear that the current level of RA's foreign reserves is estimated to be sufficient in the event of the appearance of unforeseen shocks. Keywords and phrases: public debt, debt management, optimal level of debt, international liquidity, foreign reserves, Guidotti's rule, Reddy's criterion.